Cuộc cách mạng công nghệ với sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) và robot đang định hình lại cục diện thị trường lao động toàn cầu. Báo cáo mới nhất chỉ ra rằng có khoảng 75 triệu công nhân trên thế giới đang đứng trước nguy cơ mất việc trong thập kỷ tới do sự thay thế bởi các thiết bị tự động và robot thông minh. Đây không phải là một viễn cảnh xa vời mà đang ngày càng rõ nét, đặc biệt ở những ngành nghề dễ bị tự động hóa như lập trình phần mềm và dịch vụ khách hàng.
Đáng chú ý, nghiên cứu dựa trên dữ liệu bảng lương ở Mỹ cho thấy lao động trẻ, đặc biệt trong độ tuổi 22-25, đang trải qua sự suy giảm việc làm rõ rệt ở các lĩnh vực chịu ảnh hưởng trực tiếp của AI và robot. Trong khi đó, những công nhân lớn tuổi hơn hoặc biết tận dụng công nghệ này để làm việc vẫn giữ được việc làm và thậm chí có xu hướng tìm thêm cơ hội mới. Nguyên nhân không phải do mức lương giảm mà chính là cơ hội nghề nghiệp ngày càng khan hiếm hơn khi công nghệ thay thế con người.
Ảnh hưởng của robot không chỉ là một thách thức riêng biệt mà còn được xem như một đòn bẩy buộc các hệ thống giáo dục và đào tạo nghề phải thay đổi. Việc phát triển kỹ năng công nghệ, tư duy sáng tạo, cũng như khả năng vận dụng AI trở thành yêu cầu cần thiết để công nhân thích nghi với thị trường lao động mới. Cùng với đó, các doanh nghiệp cũng đang dần ứng dụng các giải pháp kho thông minh và tự động hóa quy trình sản xuất để tăng năng suất và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.
Tác động của sự thay thế lao động bởi robot đặt ra thách thức lớn cho các quốc gia, đặc biệt những nền kinh tế dựa vào lao động giá rẻ. Nếu không đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ, nâng cao trình độ và đổi mới sáng tạo, sẽ rất khó để thoát khỏi “bẫy lao động giá rẻ” và tiến lên các bậc thang giá trị cao hơn trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Các quốc gia như Hàn Quốc, Đài Loan đã chứng minh rằng đầu tư bài bản vào R&D, giáo dục và công nghệ sẽ giúp họ chuyển đổi thành công.
Ngoài ra, sự chuyển đổi này cũng mở ra cơ hội cho thế hệ trẻ thông qua các cuộc thi và chương trình như Innovation Tech Challenge 2025, nơi các bạn trẻ thể hiện đam mê công nghệ và sáng tạo qua việc thiết kế, lập trình phối hợp điều khiển robot. Đây không chỉ là sân chơi công nghệ mà còn góp phần xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao của tương lai, sẵn sàng thích ứng với yêu cầu phát triển mới của xã hội trong kỷ nguyên số.
