Sao Hỏa, hành tinh được mệnh danh là người chị em của Trái Đất, từng được tin là có điều kiện để phát triển sự sống nhờ dấu tích của các dòng sông và hồ cổ đại. Tuy nhiên, hàng thập kỷ thám hiểm đã không thể tìm ra bằng chứng chắc chắn về sự sống, điều này khiến các nhà khoa học đặt câu hỏi về nguyên nhân khiến hành tinh này trở nên khô cằn và lạnh giá như ngày nay.
Mới đây, NASA đã xác định nguyên nhân chủ yếu khiến Sao Hỏa không thể duy trì điều kiện sống chính là do sự mất đi khí CO₂ trong khí quyển. Khí CO₂ bị hút khỏi khí quyển và bị giữ lại trong lòng đất dưới dạng đá cacbonat, loại đá phổ biến trên Trái Đất với khả năng hấp thụ và khóa carbon. Sự biến mất của CO₂ gây ra hiệu ứng nhà kính suy giảm, làm Sao Hỏa lạnh đi nhanh chóng, khiến nước dạng lỏng không thể tồn tại và sự sống bị bóp nghẹt ngay từ những giai đoạn đầu tiên.
Phát hiện này đến từ các quan sát của tàu thám hiểm Curiosity cùng với Perseverance, khi tìm thấy dấu vết của đá cacbonat tại các miệng hồ cổ đại trên hành tinh đỏ. Điều này cho thấy Sao Hỏa từng trải qua những giai đoạn ngắn có nước dạng lỏng, nhưng không đủ lâu để tạo điều kiện cho sự sống phát triển bền vững. Các giai đoạn khô hạn kéo dài lên đến 100 triệu năm xen kẽ, khiến khả năng tồn tại hay phát triển sự sống bị gián đoạn nghiêm trọng.
Nhà khoa học hành tinh Edwin Kite cho biết những khoảnh khắc có thể sinh sống trên Sao Hỏa chỉ là những ngoại lệ hiếm hoi, không phải là quy luật. Điều này giải thích vì sao dù hành tinh đỏ từng có điều kiện giống Trái Đất nhưng lại không thể nuôi dưỡng sự sống lâu dài. Tuy nhiên, vẫn còn hy vọng rằng sự sống có thể tồn tại dưới lòng đất, nơi nước dạng lỏng và môi trường ổn định hơn có thể được bảo tồn.
Khám phá của NASA không những giải mã được lý do vì sao Sao Hỏa lại trở thành hành tinh hoang mạc lạnh giá, mà còn mở ra hướng nghiên cứu mới về việc tìm kiếm dấu vết sự sống cổ đại ngoài hành tinh. Nó cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ khí quyển và cân bằng khí nhà kính để duy trì sự sống, bài học quý giá cho cả hành tinh Trái Đất của chúng ta.
