Vào ngày 12 tháng 7 năm 2025, tại Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới UNESCO tại Paris, quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc đã chính thức được công nhận là Di sản văn hóa thế giới. Đây là di sản thế giới thứ 9 của Việt Nam và đồng thời là di sản liên tỉnh thứ hai, bao gồm địa bàn ba tỉnh Quảng Ninh, Bắc Ninh và thành phố Hải Phòng. Sự kiện này đánh dấu một cột mốc quan trọng, ghi nhận giá trị nổi bật toàn cầu của quần thể liên quan đến Phật giáo Trúc Lâm và giá trị văn hóa lâu đời của Việt Nam.
Quần thể di tích là chuỗi gồm 12 điểm di tích trải rộng trên 525,75 ha vùng lõi và 4.380,19 ha vùng đệm. Đặc biệt, đây là di sản dạng chuỗi đầu tiên của Việt Nam, thể hiện sự kết nối mật thiết và xuyên suốt giữa các di tích trong nhiều thế kỷ. Trung tâm của quần thể chính là Phật giáo Trúc Lâm – dòng thiền thuần Việt do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập vào thế kỷ XIII. Phật giáo Trúc Lâm không chỉ là trung tâm tâm linh mà còn là tinh thần hòa hợp giữa Phật giáo Đại thừa, đạo đức Nho giáo, Đạo giáo và tín ngưỡng dân gian Việt Nam.
Việc được UNESCO công nhận theo các tiêu chí (iii) và (vi) minh chứng cho giá trị nổi bật toàn cầu của quần thể, đồng thời thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa nhà nước, tôn giáo và cộng đồng nhân dân trong việc hình thành bản sắc dân tộc Việt Nam. Quần thể còn phản ánh quá trình phát triển của kiến trúc, mỹ thuật, điêu khắc và truyền thống văn hóa đặc sắc của dân tộc từ thời Lý, Trần, Lê đến Nguyễn. Đây cũng là minh chứng rõ nét cho truyền thống khoan dung, hòa hợp, thúc đẩy hòa bình và an ninh trong khu vực.
Sau nhiều năm nỗ lực xây dựng hồ sơ và bảo tồn, các tỉnh Quảng Ninh, Bắc Ninh và Hải Phòng đang tiếp tục triển khai các đề án nhằm tôn tạo và phát huy giá trị của di sản một cách bền vững. Sự kiện này không chỉ là niềm tự hào của chính quyền và dân tộc Việt Nam mà còn được cộng đồng quốc tế gửi lời chúc mừng, khẳng định vị thế và giá trị văn hóa quý báu mà quần thể Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc đại diện cho nền văn hóa Phật giáo và lịch sử Việt Nam suốt nhiều thế kỷ qua.
