Chỉ trong vòng chưa đầy một tháng, TP.HCM đã chứng kiến bước chuyển mới trong công tác đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC) tại các khu nhà trọ, căn hộ, nhất là nơi có mật độ dân cư đông, nguy cơ cháy nổ cao. Từ ngày 10/7, Công an TP.HCM phối hợp cùng Sở Xây dựng và chính quyền địa phương triển khai chiến dịch rà soát, kiểm tra toàn diện các cơ sở thuộc diện nguy cơ trên địa bàn. Kết quả cho thấy, hiện toàn thành phố có gần 100.000 cơ sở nhà trọ, căn hộ, nhà ở kết hợp sản xuất kinh doanh, nhưng chỉ có một phần nhỏ đáp ứng đúng tiêu chuẩn an toàn. Trong đó, 18.347 cơ sở vẫn tồn tại các vi phạm về phòng cháy chữa cháy, và 344 cơ sở nghiêm trọng nhất đã bị buộc tạm đình chỉ hoạt động theo Chỉ thị 19 của Thủ tướng Chính phủ.
Bối cảnh đằng sau quyết định này không chỉ là các con số khô khan. Sau vụ hỏa hoạn nghiêm trọng đêm 6/7 tại một căn hộ tầng trệt ở Cư xá Độc Lập (phường Phú Thọ Hòa), khiến 8 người thiệt mạng, trong đó có cả trẻ em, cả thành phố một lần nữa giật mình về hiểm họa cháy nổ. Lối thoát duy nhất bị lửa chặn, cửa sổ và ban công bị bịt kín bởi “chuồng cọp”, khiến các nạn nhân không thể thoát ra, trở thành bài học xương máu cho cả cơ quan chức năng lẫn cộng đồng. Câu chuyện này đã khiến toàn xã hội đặt ra câu hỏi lớn về trách nhiệm của các chủ nhà trọ, chung cư mini, những người thuê nhà, cũng như vai trò của chính quyền trong việc bảo vệ sinh mạng cư dân đô thị.
Quá trình kiểm tra, tuyên truyền được thực hiện cả ngày lẫn đêm, với mục tiêu tháo gỡ tận gốc hiểm họa “chuồng cọp” – tên gọi dân gian cho các khung sắt bịt kín cửa sổ, ban công, cản trở lối thoát hiểm khi cháy. Đến nay, đã có 65 chung cư, nhà ở với hơn 1.000 căn hộ tự nguyện tháo dỡ hoặc mở thêm lối thoát hiểm thứ hai. Tuy nhiên, vẫn còn 79 chung cư với gần 1.500 căn hộ chưa thực hiện yêu cầu này, khiến nguy cơ tiềm ẩn chưa thể được xóa bỏ hoàn toàn. Đây là thách thức không chỉ với lực lượng chức năng mà còn đặt gánh nặng lên ý thức của từng hộ dân, từng cộng đồng nhỏ trong nội đô chật chội.
Làn sóng kiểm tra, xử lý lần này được kỳ vọng sẽ góp phần thay đổi bộ mặt an toàn tại các khu nhà trọ, căn hộ mini, nơi sinh sống của hàng triệu người lao động, người nhập cư, sinh viên… vốn luôn chịu nhiều thiệt thòi về điều kiện sống. Tuy nhiên, phía sau con số 344 cơ sở bị đình chỉ là cả câu chuyện dài về quản lý đô thị, về ý thức tuân thủ luật pháp, về sự đồng lòng xã hội trong phòng chống hiểm họa. Không ít chủ nhà trọ than phiền về chi phí nâng cấp, nhưng đổi lại, sinh mạng của hàng trăm, hàng nghìn người mới là điều đáng bàn.
Nhìn về phía trước, TP.HCM đang đứng trước cơ hội lớn để kiến tạo một môi trường sống an toàn hơn cho người dân. Nhưng hành trình ấy sẽ chỉ thành công nếu sự vào cuộc của cơ quan chức năng đi kèm với sự chung tay của cộng đồng. Không chỉ là những quyết định hành chính, đó còn là sự thay đổi nhận thức, là nếp sống văn minh, là trách nhiệm của mỗi người trong việc bảo vệ chính mình và những người xung quanh. Vụ cháy thảm khốc ở Cư xá Độc Lập đã trở thành hồi chuông cảnh tỉnh. Và giờ đây, sau mỗi nỗi đau, thành phố đang từng bước chuyển mình, để mỗi mái nhà, mỗi căn phòng trọ không còn là hiểm họa tiềm ẩn, mà thực sự là nơi an toàn của những con người lao động chân chính.
