Trước làn sóng dịch sốt Chikungunya lan rộng tại tỉnh Quảng Châu và một số khu vực phía Nam Trung Quốc, cơ quan y tế nước này đã áp dụng một chiến lược khoa học mang dấu ấn sinh học: thả hàng triệu con muỗi đực vô sinh mỗi tuần ra môi trường để kiểm soát quần thể muỗi truyền bệnh. Theo đó, khoảng 5 triệu con muỗi đực được xử lý đặc biệt mang vi khuẩn Wolbachia được thả ra liên tục, nhằm giao phối với muỗi cái hoang dã và tạo ra trứng không thể nở. Đây là kỹ thuật kết hợp giữa phương pháp Sterile Insect Technique và Wolbachia method đã được áp dụng tại nhiều quốc gia trên thế giới.
Chikungunya là bệnh do virus gây ra, truyền từ muỗi Aedes vằn sang người, với triệu chứng điển hình là sốt cao, đau khớp nghiêm trọng và mệt mỏi; có thể gây biến chứng nặng. Hiện chưa có vaccine phòng bệnh đặc hiệu nên kiểm soát muỗi là ưu tiên hàng đầu trong công tác phòng ngừa. Việc sử dụng muỗi đực mang Wolbachia là một cách tiếp cận đột phá bởi muỗi cái chỉ giao phối một lần trong đời, nên nếu muỗi đực vô sinh xâm nhập, quần thể muỗi sẽ giảm đáng kể sau vài thế hệ.
Cơ sở thả muỗi Wolbaki tại quận Hoàng Phố, Quảng Châu đang hoạt động hết công suất, vận hành đều đặn mỗi tuần từ tháng 7/2025 nhằm ngăn chặn và làm suy yếu dịch bệnh. Ông Gong Juntao, giám đốc kỹ thuật của Wolbaki, nhấn mạnh việc ứng dụng công nghệ sinh học này tạo ra màn chắn vững chắc chống lại các dịch bệnh như sốt xuất huyết và Chikungunya. Tuy nhiên, do tỷ lệ tách muỗi đực và cái đạt khoảng 99,5%, vẫn có nguy cơ một số muỗi cái được thả ra ngoài, nếu không kiểm soát chặt chẽ có thể làm lan dịch.
Dịch Chikungunya đang ở mức cảnh báo cao tại nhiều địa phương Trung Quốc, ngoài Quảng Châu còn có Quảng Tây, Chiết Giang được xếp vào nhóm nguy cơ cao. Chính quyền và người dân được khuyến cáo tăng cường các biện pháp ngăn chặn muỗi truyền bệnh như loại bỏ nơi trú ẩn muỗi, đeo quần áo dài và dùng thuốc chống muỗi. Chiến lược thả muỗi vô sinh của Trung Quốc mở ra hướng đi mới trong kiểm soát dịch bệnh truyền qua muỗi, thể hiện sáng kiến lấy độc trị độc mà vẫn dựa vào nền tảng khoa học hiện đại.
Trước tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, nhiều chuyên gia y tế khuyến cáo cộng đồng cần nâng cao nhận thức, chủ động biện pháp phòng tránh khi đi đến vùng dịch. Việc ứng dụng công nghệ sinh học trong kiểm soát muỗi của Trung Quốc không chỉ có tác dụng ngay mà còn là tiền đề để các nơi khác học hỏi, góp phần ngăn chặn hiệu quả sự lan rộng của virus Chikungunya trong tương lai gần.
