Vụ án gà lôi trắng của ông Thái Khắc Thành tại Nghệ An gây chú ý và tranh luận sâu sắc khi ông bị tuyên phạt 6 năm tù vì đã nuôi nhốt, ấp nở và bán 13 cá thể gà lôi trắng – loài chim nằm trong danh mục động vật nguy cấp, quý hiếm của Sách Đỏ Việt Nam. Đây là một trong những vụ án tiêu biểu cho thấy ranh giới phức tạp giữa việc tuân thủ luật bảo vệ động vật hoang dã và tình cảm của người yêu thiên nhiên khi muốn nhân giống các loài quý giá này để bảo tồn hay kinh doanh hợp pháp.
Theo quy định hiện hành, gà lôi trắng thuộc nhóm IIB trong danh mục động vật rừng quý hiếm, với mức độ đe dọa vẫn còn nghiêm trọng nhưng có mức độ thấp hơn so với nhóm IB trước đây. Việc nuôi, nhân giống các loài này chỉ được phép khi người dân đáp ứng đủ các điều kiện về mặt pháp lý, đăng ký với cơ quan chuyên môn, đồng thời thực hiện việc giám sát chặt chẽ quy trình mua bán, vận chuyển. Tuy nhiên, thực tế ông Thành đã mua qua mạng và nuôi không theo thủ tục hợp lệ, dẫn đến vi phạm nghiêm trọng[1][7][8].
Về mặt pháp luật, việc xử lý nghiêm khắc các hành vi vi phạm trong bảo vệ động vật quý hiếm nhằm ngăn chặn tình trạng săn bắn, buôn bán bất hợp pháp, góp phần bảo vệ đa dạng sinh học và sinh cảnh tự nhiên. Song song đó, vụ án cũng nêu lên những tình tiết nhân văn khi ông Thành xuất phát từ ý định yêu thích và nhân giống loài chim đẹp, hiếm để cung cấp cho cộng đồng yêu chim cảnh. Đây là chi tiết gây xúc động và đánh thức nhiều người về chiều sâu của câu chuyện: vừa phải bảo vệ luật pháp vừa thấu hiểu tâm huyết của những người có đam mê nhân giống các loài quý hiếm[2][3].
Những ý kiến trái chiều trong dư luận cho rằng ngoài trách nhiệm pháp lý, tòa án nên cân nhắc các yếu tố giảm nhẹ như thiếu ý thức cố ý, tình cảm đối với loài vật, hoặc đề xuất mở cơ hội để ông Thành có thể đồng hành với công tác bảo tồn loài gà lôi trắng. Có quan điểm cho rằng nếu được hướng dẫn, giám sát hợp lý, việc nuôi nhân giống có thể tăng quần thể dự phòng và hỗ trợ nghiên cứu khoa học, đồng thời tạo sinh kế hợp pháp cho người dân[2][8].
Vụ án gà lôi trắng cũng thúc đẩy các cơ quan quản lý đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hậu kiểm và xử lý nghiêm vi phạm, đồng thời công khai minh bạch các quy định, tạo điều kiện cho người dân tiếp cận đúng pháp luật và hoạt động nuôi động vật quý hiếm một cách an toàn, hợp pháp. Đây cũng là bài học cảnh tỉnh cho cộng đồng về việc cẩn trọng trước sự hấp dẫn của ‘con lạ’ trong tự nhiên, tránh phạm luật dù xuất phát từ tình yêu thiên nhiên chân chính[1][3][6].
