Hiện tượng băng tan nhanh ở Nam Cực là một trong những biểu hiện rõ rệt nhất của biến đổi khí hậu toàn cầu, gây ra hậu quả nghiêm trọng không chỉ với môi trường mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của con người. Mặc dù trong giai đoạn 2021-2023 Nam Cực có ghi nhận sự tăng khối lượng băng tạm thời do mưa tuyết cực đoan, nhưng đây được xem là biến động nhất thời trong xu hướng tan băng dài hạn kéo dài nhiều thập kỷ với tốc độ nhanh chóng. Sự mất dần băng tại Nam Cực làm tăng nguy cơ nước biển dâng cao trên phạm vi toàn cầu.
Sự gia tăng mực nước biển do băng tan không chỉ là nỗi lo của các quốc gia có bờ biển mà đe dọa trực tiếp sinh kế của hàng trăm triệu người dân ven biển. Đặc biệt tại Việt Nam, vùng đồng bằng sông Cửu Long – nơi được xem là “vựa lúa” lớn nhất giữ vai trò then chốt trong an ninh lương thực quốc gia – có thể bị ảnh hưởng nặng nề khi có tới 40% diện tích đồng bằng này có nguy cơ bị ngập lụt khi mực nước biển dâng lên khoảng 1 mét. Điều này có thể làm mất đi vị thế xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới của Việt Nam và ảnh hưởng đến nguồn cung lương thực trong nước.
Không chỉ ảnh hưởng đến địa hình và sản xuất nông nghiệp, băng tan nhanh còn làm trầm trọng thêm các vấn đề biến đổi khí hậu khác như lũ quét, sạt lở đất, áp thấp nhiệt đới mạnh lên thành bão và mưa cực đoan. Những hiện tượng thời tiết khắc nghiệt liên tục xảy ra tại các khu vực như Nam Á, Tây Bắc Pakistan và Ấn Độ đã khiến hàng trăm người thiệt mạng và nhiều cộng đồng bị tàn phá nghiêm trọng. Đây là hệ quả tất yếu khi khí hậu ấm lên và chu trình tự nhiên bị rối loạn.
Giới chuyên gia khẳng định rằng để ngăn chặn và làm chậm lại quá trình tan băng gây mực nước biển dâng thì việc cắt giảm phát thải khí nhà kính là yếu tố quyết định hàng đầu. Nếu không kiểm soát tốt, mực nước biển có thể tăng không ngừng trong hàng thiên niên kỷ tới, kéo theo là sự xuất hiện ngày càng nhiều người phải di cư vì khí hậu – gọi là “tị nạn khí hậu” – cùng những bất ổn xã hội và kinh tế trong tương lai gần. Mức độ nghiêm trọng của vấn đề này đặt ra thách thức toàn cầu, đòi hỏi các quốc gia phải phối hợp hành động hiệu quả và khẩn trương hơn bao giờ hết.
Như vậy, băng tan nhanh tại Nam Cực không chỉ là dấu hiệu báo động của sự biến đổi khí hậu mà còn là vấn đề nhân đạo và phát triển kinh tế xã hội cần được chú trọng hàng đầu trong các chương trình ứng phó biến đổi khí hậu ở phạm vi quốc gia và toàn cầu.
