Giao thông Việt Nam đang đứng trước một bước chuyển mạnh mẽ khi Cục Cảnh sát giao thông (CSGT) chính thức đề xuất lắp đặt hàng nghìn camera ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) giám sát giao thông trên phạm vi cả nước. Sau thời gian thí điểm thành công tại các tuyến cao tốc và một số khu vực trọng điểm ở Hà Nội, hệ thống này được kỳ vọng sẽ trở thành “đôi mắt điện tử” hỗ trợ lực lượng chức năng theo dõi, phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Điều này cũng mở ra triển vọng về một mạng lưới giám sát hiện đại, góp phần định hình nền giao thông văn minh, giảm thiểu tai nạn và ùn tắc ở các đô thị lớn.
Theo đó, các camera AI sẽ không chỉ ghi hình đơn thuần mà có khả năng nhận diện chính xác hơn 20 hành vi vi phạm phổ biến như vượt đèn đỏ, không đội mũ bảo hiểm, không thắt dây an toàn, dán hoặc che biển số xe, chở hàng quá khổ, đi ngược chiều… Hệ thống sẽ tự động trích xuất hình ảnh, video, kèm dữ liệu về tuyến đường, thời gian, loại phương tiện và hành vi vi phạm, sau đó đối chiếu với cơ sở dữ liệu quốc gia để xác định chủ phương tiện. Cán bộ Trung tâm chỉ huy giao thông sẽ rà soát, kiểm duyệt trước khi chuyển thông tin cho lực lượng chức năng tiến hành phạt nguội. Điểm đặc biệt, tất cả quy trình này diễn ra liên tục 24/7, giúp giảm bớt áp lực cho lực lượng tuần tra trực tiếp, đồng thời hạn chế tối đa cơ hội “đối phó” của người vi phạm.
Cao trào của đề án là việc kết nối đồng bộ dữ liệu từ các camera này vào hệ thống Trung tâm chỉ huy giao thông hai cấp – cấp trung ương đặt tại Cục CSGT và cấp địa phương tại 34 công an tỉnh, thành phố. Nhờ đó, các chỉ đạo, điều tiết giao thông sẽ được thực hiện tức thời, dựa trên thông tin mật độ phương tiện, điểm nóng vi phạm và tình hình tai nạn. Người dân cũng được hưởng lợi khi có thể tra cứu vi phạm trực tuyến, lựa chọn tuyến đường hợp lý nhằm giảm ùn tắc, bảo đảm an toàn cho mình và cộng đồng.
Song song với việc xử phạt, dữ liệu thu thập từ camera AI sẽ được sử dụng để đào tạo, nâng cấp hệ thống, giúp khả năng nhận diện các hành vi vi phạm ngày càng thông minh, chính xác hơn. Các công nghệ mới như nhận diện khuôn mặt, đọc biển số tự động, tích hợp với hệ thống đèn tín hiệu giao thông thông minh… cũng đang được đẩy mạnh triển khai nhằm tạo ra một mạng lưới giám sát “không lỗ hổng”, góp phần kiềm chế tình trạng phóng nhanh, vượt ẩu, vượt đèn đỏ – những nguyên nhân chính dẫn đến tai nạn giao thông nghiêm trọng trong nhiều năm qua. Việc liên thông dữ liệu giữa các bộ, ngành về đăng ký xe, đăng kiểm, thuế, hải quan, y tế và các lĩnh vực khác cũng là yếu tố quan trọng giúp tăng cường hiệu quả quản lý Nhà nước trong lĩnh vực giao thông.
Dù đề án được đánh giá là bước tiến mạnh mẽ, song không ít ý kiến còn băn khoăn về vấn đề bảo mật thông tin cá nhân, bảo đảm quyền riêng tư của người tham gia giao thông. Đại diện Ban soạn thảo khẳng định sẽ tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật về bảo vệ dữ liệu, đồng thời tăng cường giám sát để ngăn chặn tình trạng lạm dụng hệ thống. Trong tương lai, việc phủ sóng camera AI toàn quốc có thể chạm đến những thói quen lâu năm của nhiều người đi đường, từng bước thay đổi ý thức chấp hành luật giao thông, hướng tới xây dựng hình ảnh một Việt Nam văn minh, hiện đại trong mắt bạn bè quốc tế.
