Giải Nobel Vật lý 2025 đã được công bố, vinh danh ba nhà khoa học người Mỹ gồm John Clarke, Michel H. Devoret và John M. Martinis vì những phát hiện đột phá liên quan đến hiệu ứng đường hầm lượng tử vĩ mô. Công trình của họ mở ra những chân trời mới trong vật lý lượng tử, giúp hiểu sâu hơn về các quá trình lượng tử có thể quan sát được trên quy mô lớn hơn nhiều so với trước đây.
Hiệu ứng đường hầm lượng tử là một hiện tượng đặc trưng của cơ học lượng tử, trong đó các hạt có thể đi qua những rào cản năng lượng mà theo vật lý cổ điển là không thể. Ba nhà khoa học đã phát triển các mạch siêu dẫn có khả năng thể hiện và điều khiển hiệu ứng này trên quy mô vĩ mô, từ đó đặt nền móng cho các ứng dụng trong công nghệ máy tính lượng tử và thiết bị lượng tử hiện đại.
Giải thưởng này không chỉ ghi nhận thành tựu khoa học xuất sắc mà còn khẳng định vai trò tiên phong của nước Mỹ trong lĩnh vực vật lý lượng tử. Công trình của Clarke, Devoret và Martinis đang góp phần vượt qua những giới hạn kỹ thuật để xây dựng những máy tính lượng tử có thể giải quyết các vấn đề phức tạp vượt xa khả năng của máy tính thông thường.
Trước đó, giới chuyên gia cũng dự đoán giải Nobel năm nay có thể thuộc về các nhà khoa học nghiên cứu về thông tin lượng tử hoặc thuyết vũ trụ giãn nở, nhưng quyết định cuối cùng đã thuộc về nhóm các nhà khoa học Mỹ này với những khám phá mang tính đột phá và có ứng dụng rộng rãi trong thực tiễn. Đây là minh chứng cho sự phát triển liên tục và mạnh mẽ của vật lý lượng tử trong hơn một thế kỷ qua.
Giải Nobel Vật lý 2025 không chỉ tôn vinh những đóng góp khoa học lớn lao mà còn truyền cảm hứng cho thế hệ nhà khoa học tiếp theo nỗ lực khám phá những bí ẩn sâu xa của vũ trụ bằng ngôn ngữ vật lý lượng tử đầy thách thức và kỳ diệu.
