Ngày 25/11, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hà Nội đã khởi tố và bắt tạm giam ông Dương Văn Lương, nguyên Phó Viện trưởng Viện Pháp y Tâm thần Trung ương, về tội Nhận hối lộ. Hành vi của ông Lương được xác định là nhận 300 triệu đồng để sửa kết luận giám định tâm thần cho một đối tượng buôn bán ma túy, tạo điều kiện cho người này được tự do ra ngoài, tiếp tục điều hành đường dây vận chuyển trái phép 60 kg ma túy. Đây không chỉ là một vụ án tham nhũng nghiêm trọng mà còn hé lộ một đường dây tội phạm phức tạp, liên quan đến việc lợi dụng kết luận giám định tâm thần để trốn tránh pháp luật.
Vụ việc gây chấn động dư luận khi cho thấy sự lỏng lẻo trong công tác quản lý và giám sát hoạt động giám định pháp y tâm thần. Theo điều tra, đối tượng Bùi Thị Thanh Thủy – người được cấp kết luận tâm thần giả – khai nhận bản thân không hề bị bệnh tâm thần, nhưng đã móc nối với Hội đồng giám định của Viện Pháp y Tâm thần Trung ương, trong đó có ông Lương, để có được kết luận mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi. Việc này không chỉ làm sai lệch kết quả điều tra, truy tố, xét xử mà còn tạo điều kiện cho tội phạm ma túy tiếp tục hoạt động, gây nguy hiểm cho xã hội.
Thực trạng này đặt ra nhiều câu hỏi về lỗ hổng pháp lý và đạo đức nghề nghiệp trong ngành pháp y tâm thần. Hiện nay, quy trình giám định tâm thần chủ yếu do cơ quan y tế thực hiện, thiếu cơ chế giám sát chéo và kiểm soát từ các cơ quan bảo vệ pháp luật. Các quy định pháp luật về giám định pháp y tâm thần đã lỗi thời, nhiều nội dung cần được sửa đổi, bổ sung để ngăn chặn tình trạng lợi dụng, làm sai lệch kết luận giám định. Đồng thời, cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng và giám sát đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ, bác sĩ pháp y tâm thần, đảm bảo họ có đủ đức, đủ tài và ý thức tuân thủ pháp luật.
Để tránh những vụ việc tương tự xảy ra, các chuyên gia pháp lý và y tế cho rằng cần cải tổ toàn diện hệ thống giám định pháp y tâm thần. Điều này bao gồm việc hoàn thiện chính sách pháp luật, siết chặt quy trình giám định, tăng cường trách nhiệm của người làm công tác giám định, đồng thời nâng cao đạo đức nghề nghiệp thông qua đào tạo, bồi dưỡng và giám sát thường xuyên. Chỉ khi có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và sự minh bạch trong hoạt động giám định, mới có thể ngăn chặn được những lỗ hổng nguy hiểm, bảo vệ công lý và an toàn xã hội.
