Thời gian gần đây, tình trạng doanh nghiệp chậm đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) đã trở thành vấn đề nóng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của hàng trăm ngàn người lao động. Theo quy định mới tại Nghị định 274/2025/NĐ-CP, nếu doanh nghiệp chậm đóng BHXH quá 60 ngày kể từ thời điểm hết hạn hoặc sau khi cơ quan BHXH đã có văn bản đôn đốc mà vẫn không khắc phục, hành vi này sẽ được chuyển từ “chậm đóng” sang “trốn đóng”. Đây là bước ngoặt pháp lý quan trọng, đánh dấu sự nghiêm khắc hơn trong xử lý các vi phạm liên quan đến nghĩa vụ đóng BHXH.
Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp đã lợi dụng kẽ hở pháp luật để trì hoãn nghĩa vụ đóng BHXH, khiến người lao động không thể tiếp cận các chế độ an sinh xã hội như ốm đau, thai sản, hưu trí hay thất nghiệp. Trước tình trạng này, các cơ quan chức năng tại TP.HCM và Đồng Nai đã tiến hành rà soát, thanh tra và xử phạt hàng trăm đơn vị. Tính đến tháng 11/2025, riêng tại Đồng Nai đã có hơn 2.000 doanh nghiệp bị phát hiện chậm đóng hoặc trốn đóng BHXH, với tổng số tiền nợ lên tới hơn 315 tỷ đồng. Trong khi đó, tại TP.HCM, hàng chục doanh nghiệp cũng bị xử phạt hành chính với số tiền lên đến hàng tỷ đồng, cho thấy mức độ nghiêm trọng và phổ biến của tình trạng này.
Điểm đáng chú ý là, khi bị xác định là “trốn đóng”, doanh nghiệp không chỉ bị xử phạt hành chính với mức phạt tiền từ 10 đến 30 triệu đồng, mà còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu hành vi vi phạm đủ yếu tố cấu thành tội phạm. Mức phạt tù có thể lên đến 5 năm, tùy theo mức độ nghiêm trọng và số tiền nợ. Ngoài ra, doanh nghiệp còn phải nộp khoản tiền lãi bằng hai lần mức lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân của năm trước liền kề, tính trên số tiền và thời gian chậm đóng, trốn đóng. Đây là chế tài mạnh nhằm răn đe, buộc các doanh nghiệp phải nghiêm túc thực hiện nghĩa vụ pháp lý, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động.
Việc quy định rõ ràng thời điểm chuyển từ “chậm đóng” sang “trốn đóng” không chỉ giúp cơ quan chức năng xử lý vi phạm hiệu quả hơn, mà còn tạo cơ sở pháp lý vững chắc để người lao động khởi kiện hành vi vi phạm của doanh nghiệp. Đây là bước tiến quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi người lao động, góp phần xây dựng môi trường lao động công bằng, minh bạch và bền vững. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả thực sự, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người lao động, đồng thời tăng cường công tác tuyên truyền, giám sát và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.
