Trong một bước tiến mang tính đột phá, các nhà khoa học quốc tế đã tạo ra loại huyết thanh hoàn toàn mới, có khả năng chống lại nọc độc của tới 17 loài rắn nguy hiểm nhất châu Phi. Loại huyết thanh này được phát triển dựa trên kháng thể đặc biệt của lạc đà và lạc đà alpaca, mở ra hy vọng sống sót cho hàng triệu người dân sống tại những khu vực thường xuyên phải đối mặt với nguy cơ bị rắn cắn.
Nọc rắn là một hỗn hợp cực kỳ phức tạp, chứa hàng trăm loại protein độc khác nhau, gây ra các triệu chứng như liệt cơ, rối loạn đông máu hoặc ngừng hô hấp. Trước đây, việc điều trị chủ yếu phụ thuộc vào huyết thanh đặc hiệu cho từng loài rắn, khiến việc cứu chữa trở nên khó khăn và tốn kém. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu do các chuyên gia Đan Mạch dẫn đầu đã tìm ra cách nhắm trúng những nhóm protein chủ chốt trong nọc độc, từ đó tạo ra một loại huyết thanh “phổ dụng” có thể vô hiệu hóa nọc độc của nhiều loài rắn cùng lúc.
Điểm nổi bật của huyết thanh mới là sử dụng “kháng thể siêu nhỏ” (nanocorps) – loại kháng thể có kích thước nhỏ gọn, ít gây phản ứng phụ và dễ dàng thâm nhập vào mô cơ thể hơn so với kháng thể thông thường. Bằng công nghệ trưng bày bằng thể thực khuẩn (phage display), các nhà khoa học đã sàng lọc và nhân bản 8 loại nanocorps hiệu quả nhất, tạo thành hỗn hợp có thể trung hòa nọc độc của 17 trong số 18 loài rắn nguy hiểm nhất châu Phi, bao gồm mamba đen, rinkhals và rắn hổ mang. Thử nghiệm trên động vật cho thấy hỗn hợp này không chỉ ngăn chặn tử vong mà còn giảm đáng kể tổn thương mô tại vết cắn, kể cả khi được tiêm sau một khoảng thời gian.
Ngoài hiệu quả vượt trội, huyết thanh từ kháng thể lạc đà còn có ưu điểm lớn về kinh tế và bảo quản. Chi phí sản xuất có thể giảm một nửa so với các loại huyết thanh hiện nay, trong khi nanocorps có thể sấy khô và bảo quản mà không cần làm lạnh – yếu tố đặc biệt quan trọng đối với các vùng nông thôn xa xôi, nơi thiếu điều kiện y tế. Các chuyên gia đánh giá đây là “một thành tựu đáng kinh ngạc, mở ra hướng thiết kế huyết thanh chống nọc hoàn toàn mới”. Tuy nhiên, việc đưa loại huyết thanh này vào thử nghiệm lâm sàng và ứng dụng thực tế vẫn cần thêm thời gian để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối đa.
Thành tựu này không chỉ mang lại hy vọng cho hàng triệu người dân châu Phi, mà còn mở ra một kỷ nguyên mới trong điều trị ngộ độc nọc rắn trên toàn thế giới. Với khả năng bảo vệ đa dạng, chi phí thấp và dễ bảo quản, loại huyết thanh mới có thể trở thành cứu cánh cho những vùng sâu vùng xa, nơi y tế còn nhiều hạn chế và rắn độc luôn rình rập. Đây là minh chứng rõ nét cho sức mạnh của khoa học trong việc giải quyết những thách thức y tế toàn cầu.”
