Cuộc cách mạng công nghệ số và sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) đang định hình lại tương lai lao động toàn cầu. Nhiều nghiên cứu và dự báo cho thấy trong vòng 10 năm tới, khoảng 75 triệu công nhân trên toàn thế giới có thể bị thay thế bởi robot và các hệ thống tự động hóa thông minh. Sự thay thế này không chỉ ảnh hưởng đến những công việc mang tính lặp đi lặp lại mà còn dần lan ra cả các lĩnh vực đòi hỏi kỹ năng chuyên môn cao hơn.
AI đang trở thành một hạ tầng quan trọng ngang tầm với điện, viễn thông hay Internet và đang tác động mạnh mẽ đến nhiều ngành nghề khác nhau. Báo cáo cho thấy khoảng 60% công việc hiện tại chịu ảnh hưởng bởi AI và tự động hóa, khiến nhiều doanh nghiệp phải nhanh chóng đào tạo lại nhân lực và chuyển đổi quy trình làm việc để thích nghi với sự thay đổi này. Những công ty ứng dụng AI thành công có thể tăng lợi nhuận trên vốn đầu tư lên tới gần 4 lần thậm chí cao hơn.
Tại Việt Nam, sự phát triển AI cũng được đặt lên hàng chiến lược quốc gia với mục tiêu trở thành một trong ba nước dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về nghiên cứu và ứng dụng AI đến năm 2030. Các sản phẩm AI ưu tiên gồm trợ lý ảo, mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt và các ứng dụng chuyên ngành giúp nâng cao năng suất lao động và giảm rủi ro cho con người.
Bên cạnh những cơ hội và ưu thế mà AI, robot mang lại cho sản xuất và dịch vụ, thách thức lớn nhất là sự thay đổi thị trường lao động. Việc robot có thể thay thế con người trong công việc tuần tra, giám sát an ninh, sản xuất hay chăm sóc khách hàng làm dấy lên lo ngại về nguy cơ mất việc làm hàng loạt. Các giải pháp nâng cao kỹ năng cho người lao động và thay đổi chính sách lao động sẽ là yếu tố then chốt để giảm thiểu tác động tiêu cực của quá trình này.
Cuộc đua phát triển AI và robot không chỉ là câu chuyện công nghệ mà còn là thách thức về thể chế, dữ liệu, và nguồn nhân lực. Các quốc gia, doanh nghiệp đang nỗ lực xây dựng hạ tầng điện toán hiệu năng cao, thể chế linh hoạt và đào tạo nhân tài AI để đứng vững trong sân chơi của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Robot thông minh được ứng dụng từ tuần tra an ninh đến các ngành sản xuất cao cấp đang dần trở thành lực lượng lao động mới, mở ra kỷ nguyên mới với nhiều thay đổi sâu sắc trong thế giới việc làm.
