Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư với sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ robot đang định hình lại toàn bộ thị trường lao động thế giới. Theo nhiều báo cáo dự báo mới nhất, có tới 75 triệu công nhân trên toàn cầu sẽ bị thay thế bởi robot và hệ thống tự động hóa trong thập kỷ tới. Đây là con số lớn, cho thấy sự biến đổi sâu sắc và đầy thách thức về mặt việc làm cũng như cấu trúc kinh tế.
Sự thay thế này không chỉ giới hạn trong các công việc tay chân mà còn lan rộng tới các ngành nghề đòi hỏi kỹ năng trung bình. Các nhà máy, nhà xưởng và ngành công nghiệp dịch vụ dần dần ứng dụng robot thông minh để tăng năng suất và giảm chi phí, khiến nhu cầu về lao động truyền thống suy giảm đáng kể. Điều này đồng nghĩa với việc rất nhiều công nhân hiện tại phải đối mặt với nguy cơ mất việc nếu không được trang bị lại kỹ năng phù hợp với xu hướng mới.
Tuy nhiên, quá trình tự động hóa cũng mở ra cơ hội phát triển mới cho lao động có trình độ cao và khả năng vận hành, bảo trì các hệ thống robot thông minh. Do đó, các quốc gia và doanh nghiệp cần tập trung xây dựng chiến lược đào tạo lại, nâng cao tay nghề và chuyển đổi nghề nghiệp để giảm thiểu tác động tiêu cực của việc thay thế lao động truyền thống.
Thực tế tại Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng chung, khi các lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ và chuyển đổi số ngày càng được thúc đẩy mạnh mẽ. Các chính sách mới nhằm phát triển công nghiệp hỗ trợ, hạ tầng thông minh và ứng dụng AI được triển khai rộng rãi nhằm hỗ trợ quá trình chuyển đổi lao động và nâng cao năng lực sản xuất công nghiệp.
Thách thức đặt ra là nhu cầu phối hợp giữa các bên liên quan trong xã hội, từ chính phủ, doanh nghiệp đến người lao động để cùng nhau thích nghi với bối cảnh thay đổi nhanh chóng. Việc đầu tư cho giáo dục nghề nghiệp, kỹ năng số, và tạo điều kiện tiếp cận công nghệ sẽ quyết định khả năng vượt qua khủng hoảng lao động này và tận dụng được các cơ hội từ cuộc cách mạng công nghệ mới.
