Năm 2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo chính thức áp dụng phương pháp bách phân vị để quy đổi điểm xét tuyển đại học, nhằm tạo sự công bằng khi nhiều tổ hợp thi khác nhau có phổ điểm chênh lệch rõ rệt. Phương pháp này cho phép đánh giá vị trí tương đối của thí sinh trong nhóm thi, thay vì chỉ nhìn vào điểm tuyệt đối. Ví dụ, điểm bách phân vị 90 đồng nghĩa thí sinh đó có điểm cao hơn 90% số thí sinh cùng thi tổ hợp đó. Mục tiêu là đảm bảo việc xét tuyển được minh bạch và công bằng hơn giữa các tổ hợp như A00, C00 hay D01.
Tuy nhiên, nhiều trường đại học đang gặp khó khăn trong việc áp dụng phương pháp này thực tế. Một trong những lý do chính là phổ điểm của từng tổ hợp phản ánh năng lực, định hướng học tập và mục tiêu làm bài của nhóm thí sinh khác nhau, nên việc so sánh chéo giữa các tổ hợp không có cơ sở khoa học vững chắc. Ngoài ra, các trường chưa có đủ dữ liệu điểm thi thực tế của thí sinh đăng ký vào trường mình để xây dựng bảng quy đổi điểm chính xác. Vì thế, nhiều công thức quy đổi hiện chỉ mang tính tham khảo, không thể áp dụng sát với thực trạng tuyển sinh của từng trường.
Một vấn đề nữa là thí sinh thường tập trung ôn luyện chuyên sâu tổ hợp xét tuyển chính và chỉ làm bài cho các môn của tổ hợp khác đủ biểu hiện qua điểm thấp. Điều này tạo ra phổ điểm bị lệch, làm cho bách phân vị trong tổ hợp đó không phản ánh đúng năng lực toàn diện, gây ra điểm chuẩn ảo khi quy đổi sang tổ hợp khác. Từ đó, có nguy cơ sai lệch, mất công bằng, thậm chí tạo ra hiện tượng điểm cao vẫn trượt hoặc điểm thấp nhưng lại có phân vị cao.
Để giải quyết các thách thức này, một số trường đề xuất Bộ GD&ĐT cần chia quy trình ra thành hai giai đoạn: trước khi có dữ liệu đăng ký, chỉ công bố nguyên tắc và phương pháp quy đổi. Sau khi có dữ liệu thực tế, sẽ cập nhật bảng quy đổi chính thức, giúp các trường có căn cứ chính xác để xét tuyển. Đồng thời, Bộ cũng có thể triển khai hệ thống tính toán bách phân vị tập trung tự động cho toàn quốc, giúp các trường giảm gánh nặng kỹ thuật và đảm bảo tính minh bạch, công bằng trong tuyển sinh.
Dù phương pháp bách phân vị mang lại nhiều lợi ích về mặt lý thuyết và hứa hẹn cải thiện minh bạch xét tuyển đại học, nhưng thực tế triển khai còn gặp nhiều vướng mắc, gây hiểu lầm và bức xúc trong phụ huynh, thí sinh và cả các trường. Việc thực hiện thống nhất, minh bạch và khoa học là điều cần thiết để phương pháp này phát huy hiệu quả thực tiễn trong tuyển sinh đại học hiện nay.
