Thời gian gần đây, sau mỗi đợt lũ ở vùng Tây Nguyên và Quảng Ngãi, hiện tượng người dân đổ xô ra bờ sông đãi cát tìm vàng lại diễn ra sôi động. Tại xã Dục Nông, tỉnh Quảng Ngãi, dù chính quyền địa phương liên tục cảnh báo nguy hiểm do nước sông có thể dâng cao bất ngờ và tịch thu dụng cụ khai thác trái phép, nhiều người dân vẫn bất chấp để mưu sinh. Họ có thể kiếm được từ 100.000 đến 300.000 đồng mỗi ngày từ việc này, nên đây được xem như một nguồn thu nhập quan trọng đối với những người dân có hoàn cảnh khó khăn.
Khung cảnh bên bờ sông Pô Kô trở nên nhộn nhịp những ngày này, dưới cái nắng gay gắt, người lớn và cả trẻ nhỏ trầm mình trong dòng nước đục để phát hiện những hạt vàng li ti. Việc này không chỉ tiềm ẩn rủi ro cao do lũ có thể trở lại bất cứ lúc nào mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, gây sạt lở đất và ô nhiễm dòng sông. Dù lực lượng chức năng thường xuyên tổ chức truy quét, nhắc nhở và xử phạt, nỗ lực này chưa thể làm ngăn chặn hoàn toàn hoạt động đãi vàng trái phép.
Điều đáng nói, nhiều người dân tộc Xơ Đăng sống bằng nghề này tự nhận đây là cách tận dụng thời gian rảnh trong mùa mưa lũ – giai đoạn nông nghiệp nghỉ trồng trọt – để kiếm thêm thu nhập. Mùa mưa đồng thời khiến lượng phù sa, đất đá từ thượng nguồn đổ về hạ du sông, làm tăng khả năng có vàng sa khoáng trong cát sỏi, tạo nên cái cớ để người dân tiếp tục công việc này trong khi rủi ro và nguy hiểm rất lớn.
Chính quyền địa phương và các lực lượng chức năng đang căng mình túc trực nhằm cảnh báo, đồng thời yêu cầu người dân không thực hiện hoạt động này để đảm bảo an toàn tính mạng. Tuy nhiên, khó khăn kinh tế vẫn đẩy nhiều người dân nghèo bất chấp nguy hiểm, đổ ra sông kiếm vàng. Tình trạng này gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự cần thiết của các biện pháp hỗ trợ sinh kế bền vững và tạo việc làm ổn định, góp phần ngăn chặn hoạt động rủi ro, trái phép này.
Nỗi ám ảnh về rủi ro thiên nhiên từ lũ lụt chưa dừng lại, khi người dân vẫn cố chấp đối mặt với sóng nước để tìm kiếm từng hạt vàng may mắn. Câu chuyện ở xã Dục Nông không chỉ làm nổi bật khía cạnh nghèo khó và khó khăn trong phát triển kinh tế vùng cao mà còn đặt ra yêu cầu cấp thiết bảo vệ môi trường, đảm bảo an toàn cho người dân trong những mùa mưa lũ đầy thách thức.
