Tổng thống Ferdinand Marcos Jr của Philippines vừa ra chỉ thị tạm ngừng nhập khẩu gạo trong vòng 60 ngày, có hiệu lực từ ngày 1/9/2025. Quyết định này nhằm bảo vệ người nông dân trong nước đang bị thiệt hại nghiêm trọng do giá lúa giảm sâu trong mùa thu hoạch hiện tại. Thư ký Văn phòng Truyền thông Tổng thống, ông Dave Gomez, cho biết đây là bước đi cần thiết sau khi Bộ trưởng Nông nghiệp Francisco Tiu Laurel Jr. cảnh báo rằng gạo nhập khẩu đang gây tổn hại cho các nhà sản xuất nội địa và có thể khiến nhiều nhà máy xay xát phải đóng cửa.
Hiện tại, Philippines là quốc gia nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới, với lượng nhập khẩu trong nửa đầu năm 2025 đã đạt khoảng 2 triệu tấn, trong đó Việt Nam là nhà cung cấp hàng đầu, chiếm gần 77% thị phần. Việc tạm dừng nhập khẩu đồng nghĩa với việc nhiều đơn hàng đang chờ xử lý sẽ bị đóng băng, gây khó khăn cho thị trường xuất khẩu gạo khu vực, đặc biệt là Việt Nam. Dù vậy, tổng thống Marcos Jr khẳng định chưa có kế hoạch tăng thuế nhập khẩu ngay lúc này và sẽ theo dõi sát sao diễn biến thị trường trước khi xem xét các biện pháp tiếp theo.
Trong bối cảnh đó, ngành nông nghiệp Philippines đang thu hoạch vụ lúa hai trong năm với sản lượng kỷ lục được kỳ vọng lên đến 20,46 triệu tấn trong năm 2025, trong khi giá gạo trong nước đã giảm mạnh, góp phần kiềm chế lạm phát. Chính phủ nước này từng giảm thuế nhập khẩu gạo từ 35% xuống 15% nhằm giảm giá hàng hóa, tuy nhiên giờ đây lượng gạo nhập khẩu lớn đang tạo áp lực đẩy giá nội địa xuống thấp hơn nữa, làm sụt giảm thu nhập người nông dân.
Động thái của Philippines cũng có tác động rộng lớn hơn đối với thị trường gạo toàn cầu. Việc tạm dừng nhập khẩu sẽ góp phần làm tăng nguồn cung dư thừa trên thị trường quốc tế, có thể đẩy giá gạo châu Á xuống mức thấp kỷ lục trong vòng tám năm trở lại đây. Nhiều quốc gia và doanh nghiệp xuất khẩu gạo lớn đang theo dõi sát sao diễn biến này do ảnh hưởng trực tiếp đến xuất khẩu và giá bán.
Về lâu dài, chính phủ Philippines dự kiến sẽ tiếp tục đánh giá và có thể xem xét tăng thuế nông sản để bảo vệ bà con nông dân khi cần thiết. Ở thời điểm hiện tại, các biện pháp bảo hộ tạm thời nhằm cân bằng lại thị trường nội địa trong mùa thu hoạch đã được đặt lên hàng đầu. Tổng thống Marcos Jr nhấn mạnh rằng việc giám sát và điều chỉnh chính sách sẽ được thực hiện linh hoạt để vừa hỗ trợ sản xuất trong nước, vừa duy trì ổn định thị trường lương thực quốc gia.
