Vụ án liên quan đến việc mua bán, nuôi nhốt gà lôi trắng gần đây đã thu hút sự quan tâm lớn của công chúng, không những bởi tính chất nghiêm trọng về bảo vệ động vật quý hiếm mà còn bởi sự phức tạp khi ranh giới giữa “lý – tình” trong xử lý pháp lý bị đan xen. Người trong cuộc, đặc biệt là bị cáo Thái Khắc Thành, đã phải chịu mức án khá nặng ban đầu, nhưng sau đó lại được tại ngoại chờ phúc thẩm do có những bất cập trong việc áp dụng pháp luật mới.
Điểm nóng của vấn đề nằm ở chỗ, khi vụ án được đưa ra xét xử sơ thẩm, pháp luật áp dụng dựa trên nghị định cũ, trong đó gà lôi trắng được xếp vào nhóm IB – loài động vật rất nguy cấp và nghiêm cấm khai thác. Tuy nhiên, mới đây Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Thông tư số 27/2025 chuyển loài này sang nhóm IIB – một nhóm có mức độ bảo vệ thấp hơn, hạn chế khai thác chứ không hoàn toàn nghiêm cấm. Sự thay đổi này đã làm dấy lên tranh luận gay gắt về việc liệu những người nuôi, nhân giống có thể bị xem là phạm tội hay không.
Về mặt pháp lý, cơ quan chức năng đã phải xem xét lại toàn bộ hồ sơ vụ án và chuyển từ giam giữ sang tại ngoại đối với bị cáo, đồng thời ra kháng nghị bản án sơ thẩm nhằm xét xử lại. Những quyết định này đánh dấu sự nhạy bén trong phản ứng pháp luật trước biến đổi chính sách nhưng cũng hé lộ hạn chế trong năng lực chuyên môn của ngành tố tụng khi không kịp cập nhật và áp dụng luật mới đúng thời điểm.
Từ góc nhìn xã hội, vụ án còn thể hiện sự mâu thuẫn sâu sắc giữa việc bảo vệ thiên nhiên và trách nhiệm, tình cảm của người dân đối với loài vật quý hiếm. Trong nhiều trường hợp, người dân nuôi nhốt hoặc nhân giống không nhằm mục đích buôn bán trái phép mà xuất phát từ tình thương yêu hoặc mong muốn bảo tồn, nhưng lại bị vướng vào vòng lao lý do luật pháp chưa rõ ràng hoặc chưa được phổ biến rộng rãi.
Câu chuyện gà lôi trắng không chỉ là bài học cho ngành tư pháp trong việc nâng cao chuyên môn, sự cập nhật pháp luật, mà còn gợi mở những vấn đề lớn hơn về cách mà xã hội chúng ta cần điều chỉnh để hài hòa mối quan hệ giữa yêu thương, bảo vệ thiên nhiên với việc thực thi nghiêm minh pháp luật. Đây chính là ranh giới “lý – tình” đầy cam go mà vụ án này khắc họa rõ nét.
