Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ ChatGPT đang làm thay đổi sâu sắc thị trường lao động toàn cầu, dẫn đến thách thức lớn đối với sinh viên mới ra trường. Nhiều ngành nghề đang chứng kiến sự sụt giảm cơ hội việc làm dành cho cử nhân, nhất là trong lĩnh vực công nghệ thông tin, tài chính, và kỹ thuật, khi các nhà tuyển dụng ngày càng ưu tiên sử dụng AI thay thế con người trong các vị trí cấp thấp và phức tạp.
Tỉ lệ sinh viên mới tốt nghiệp được tuyển dụng trong các công ty công nghệ lớn đã giảm mạnh, thậm chí giảm hơn 50% so với trước đại dịch COVID-19. Các công ty kiểm toán hàng đầu cũng cắt giảm hàng chục phần trăm số lượng tuyển dụng sinh viên mới, cho thấy xu hướng thay thế con người bằng AI đang lan rộng trên nhiều ngành nghề, làm thu hẹp cơ hội việc làm truyền thống dành cho lao động trẻ.
Ở Việt Nam, thị trường lao động nửa đầu năm 2025 dù có tăng trưởng kinh tế ấn tượng, vẫn đang phải đối mặt với tình trạng nghịch lý khi doanh nghiệp thiếu ứng viên có kỹ năng phù hợp, trong khi sinh viên mới tốt nghiệp lại gặp khó trong việc tìm kiếm việc làm. Chỉ khoảng 23,4% doanh nghiệp có kế hoạch tuyển dụng sinh viên mới hoặc thực tập sinh, trong khi nhóm lao động trẻ dễ bị cắt giảm nhất. Điều này tiềm ẩn nguy cơ lãng phí nguồn nhân lực trẻ đầy tiềm năng trong khi AI ngày càng phổ biến.
Để thích ứng với bối cảnh này, sinh viên và người lao động trẻ cần nâng cao kỹ năng công nghệ, rèn luyện tư duy linh hoạt và sẵn sàng học hỏi những kỹ năng mới để hòa nhập với sự phát triển của AI. Trong khi đó, doanh nghiệp phải điều chỉnh chiến lược tuyển dụng, tập trung vào đào tạo lại nhân viên và cải thiện đãi ngộ để thu hút và giữ chân nhân tài trong thời đại công nghệ số.
Sự phát triển của AI cũng đồng thời mở ra những cơ hội mới cho sinh viên nếu biết tận dụng công nghệ một cách sáng tạo. Chính phủ và các tổ chức giáo dục đang đẩy mạnh đào tạo và ứng dụng AI trong giảng dạy nhằm chuẩn bị nguồn nhân lực phù hợp với xu thế tương lai. Tuy nhiên, rõ ràng thách thức từ AI không phải là nhỏ, đòi hỏi sự phối hợp linh hoạt giữa nhà trường, doanh nghiệp và người lao động để vượt qua giai đoạn chuyển đổi đầy khó khăn này.
