Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, cơ sở hạt nhân lớn nhất châu Âu với sáu lò phản ứng, đang đối mặt với tình trạng khẩn cấp cấp độ cao nhất trong lịch sử hoạt động của mình. Kể từ khi bị kiểm soát bởi quân đội Nga trong những tuần đầu xung đột Nga-Ukraine, nhà máy đã nhiều lần bị mất điện đột ngột từ lưới điện ngoại vi. Đặc biệt, hiện tại, cơ sở này đã mất điện liên tục suốt 7 ngày, lâu nhất từ trước đến nay, buộc phải sử dụng nguồn điện từ các máy phát điện diesel dự phòng để duy trì các hệ thống làm mát và an toàn quan trọng nhằm ngăn ngừa hiện tượng tan chảy của nhiên liệu hạt nhân trong lò phản ứng.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã nhiều lần cảnh báo về mức độ nguy hiểm của tình huống này, gọi đây là “mối đe dọa cho tất cả mọi người”. Ông nhấn mạnh rằng tình trạng mất điện ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng vận hành các hệ thống cần thiết để giữ nhiệt độ lò phản ứng ổn định, và một trong những máy phát điện diesel dự phòng đã trục trặc, làm gia tăng nguy cơ thảm họa. Zelensky cũng tố cáo phía Nga liên tục pháo kích, phá hoại các đường dây điện, gây cản trở việc sửa chữa để nối lại nguồn điện chính thức cho nhà máy.
Trong khi đó, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đang phối hợp làm việc cùng cả Nga và Ukraine nhằm khôi phục nguồn điện lưới cho Zaporizhzhia càng sớm càng tốt. IAEA nhận định tình trạng mất điện kéo dài đang khiến nhà máy đối diện nguy cơ an toàn hạt nhân nghiêm trọng, dù các máy phát điện khẩn cấp vẫn hoạt động như tuyến phòng thủ cuối cùng. Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi nhấn mạnh việc duy trì nguồn điện ổn định là yếu tố sống còn, đồng thời kêu gọi các bên liên quan không gây thêm căng thẳng xung quanh cơ sở này vì không ai có lợi từ thảm họa hạt nhân.
Tình hình trở nên đặc biệt căng thẳng khi nhà máy Zaporizhzhia đã bị ngắt khỏi mạng lưới điện đến 10 lần kể từ khi chiến sự bùng phát, làm gián đoạn nghiêm trọng tới khả năng vận hành an toàn. Trước tình trạng này, cộng đồng quốc tế, đặc biệt các tổ chức và chính phủ châu Âu, đều đang theo dõi sát sao và kêu gọi các bên trong cuộc xung đột Nga-Ukraine cần đảm bảo an toàn tuyệt đối cho nhà máy để tránh những hậu quả thảm khốc có thể xảy ra không chỉ cho Ukraine mà còn cho toàn châu lục và thế giới.
Nhà máy Zaporizhzhia nằm gần khu vực chiến sự căng thẳng, dẫn đến các vụ pháo kích lân cận và nguy cơ an toàn hạt nhân không thể xem nhẹ. Việc sử dụng máy phát điện diesel vận hành trong thời gian dài không được thiết kế cho tình huống này, khiến tình thế ở đây đang trở nên rất nguy hiểm và khó lường. Các cuộc thương thảo quốc tế về việc phục hồi cung cấp điện và đảm bảo an toàn cho nhà máy đang được đẩy mạnh như một nhiệm vụ cấp bách hàng đầu, nhằm tránh một thảm họa hạt nhân có thể xảy ra trong tương lai gần.
