Theo số liệu mới nhất từ Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam, trong năm học 2024-2025, có hơn 111.000 học viên cao học và gần 12.600 nghiên cứu sinh đang theo học các chương trình thạc sĩ và tiến sĩ trên toàn quốc. Đây là minh chứng rõ nét cho sự phát triển mạnh mẽ của giáo dục sau đại học tại Việt Nam, mở ra nhiều cơ hội học tập và nghiên cứu chuyên sâu cho người học trên khắp cả nước.
Việc tự chủ trong đào tạo được thể hiện rõ qua việc các cơ sở giáo dục đại học chủ động mở 75 ngành thạc sĩ và 27 ngành tiến sĩ trong năm qua, chiếm tỷ lệ lần lượt là 66,3% và 62,79% tổng số ngành đào tạo, thể hiện sự đa dạng ngành nghề và sự đáp ứng nhu cầu xã hội ngày càng cao. Tuy nhiên, chỉ tiêu tuyển sinh tiến sĩ đưa ra hơn 7.000 nhưng thực tế tuyển dụng chưa đạt 60%, cho thấy còn nhiều thách thức trong việc thu hút và giữ chân nghiên cứu sinh ở trình độ cao nhất.
Quy mô đào tạo không ngừng mở rộng, tập trung vào nhiều lĩnh vực trọng điểm như khoa học giáo dục, nghệ thuật, kinh doanh, kỹ thuật, sức khỏe, nhân văn và khoa học xã hội. Điều này giúp đáp ứng nhu cầu phát triển toàn diện nguồn nhân lực chất lượng cao của đất nước trong nhiều lĩnh vực chuyên môn khác nhau, đồng thời góp phần nâng cao năng lực nghiên cứu và sức cạnh tranh quốc tế.
Bên cạnh sự phát triển nhanh về số lượng, vẫn tồn tại những thách thức trong việc gắn kết đào tạo sau đại học với thị trường lao động. Thực tế tại một số quốc gia trong khu vực như Trung Quốc cho thấy, tỉ lệ việc làm của các nghiên cứu sinh tiến sĩ chưa tương xứng với trình độ, dẫn đến hiện tượng thất nghiệp hoặc phải chấp nhận công việc không đúng chuyên môn. Đó là cảnh báo mà Việt Nam cần chú ý để nâng cao chất lượng đào tạo, tăng cường liên kết doanh nghiệp và điều chỉnh chương trình đào tạo phù hợp nhằm bảo đảm hiệu quả đầu ra cho học viên.
Việc nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học cũng được khẳng định thông qua các hoạt động đổi mới phương pháp giảng dạy, tăng cường đội ngũ giảng viên có trình độ cao và hợp tác với các doanh nghiệp. Tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm ổn định ở một số trường đại học đã đạt trên 80%, tạo tiền đề phát triển bền vững nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0.
