Nhà vận hành lưới điện lớn nhất nước Mỹ, PJM Interconnection, đang trải qua một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng khi trí tuệ nhân tạo (AI) đang khiến nhu cầu điện tăng vọt, đặc biệt từ các trung tâm dữ liệu tại khu vực ‘Data Center Alley’ ở bang Virginia. Khu vực này là nơi tập trung nhiều trung tâm dữ liệu AI hàng đầu thế giới, làm cho áp lực lên hệ thống điện trở nên cực kỳ lớn.
Khủng hoảng bắt đầu từ cuộc đấu giá công suất vào năm ngoái, khi giá bán điện tăng hơn 800%, kéo theo hóa đơn điện của người dân tăng cao đột biến. Cuộc đấu giá công suất gần đây vào ngày 10-7 được dự báo sẽ tiếp tục đẩy giá điện lên cao hơn nữa. Đấu giá công suất là cơ chế để các nhà máy điện cam kết cung cấp điện trong những thời điểm cực kỳ căng thẳng như mùa hè nắng nóng, nhằm tránh mất điện diện rộng.
Dù giá điện cao được kỳ vọng sẽ thúc đẩy việc xây thêm nhà máy điện mới, song thực tế quá trình này diễn ra quá chậm. Các nhà máy điện cũ liên tục đóng cửa, các dự án mới bị trì hoãn do thủ tục hành chính, phản đối từ địa phương, tắc nghẽn chuỗi cung ứng và thiếu vốn đầu tư. PJM đã phê duyệt khoảng 46 gigawatt công suất mới đủ cung cấp cho 40 triệu hộ dân, nhưng phần lớn vẫn chưa thể triển khai xây dựng.
Tình trạng tiêu thụ điện tăng mạnh bắt đầu rõ rệt từ năm 2023, khi các chatbot AI như ChatGPT phổ biến rộng rãi, buộc các tập đoàn công nghệ lớn đẩy mạnh xây dựng và vận hành trung tâm dữ liệu cần lượng điện khổng lồ. PJM dự báo nhu cầu điện tại khu vực sẽ tăng thêm 32 gigawatt đến năm 2030, trong đó 30 gigawatt đến từ các trung tâm dữ liệu AI. Tuy nhiên, lưới điện của PJM trong 10 năm qua đã mất ròng 5,6 gigawatt do các nhà máy cũ đóng cửa nhiều hơn số mới xây dựng.
Khủng hoảng điện kéo theo những biến động về lãnh đạo tại PJM Interconnection: Giám đốc điều hành Manu Asthana đã tuyên bố từ chức và hai thành viên hội đồng quản trị bị bỏ phiếu bãi nhiệm. Đây là dấu hiệu phản ánh sự căng thẳng và áp lực nội bộ trong công ty khi phải đối mặt với tình trạng quá tải hệ thống và giá điện tăng vọt, ảnh hưởng đến hàng triệu người dân và doanh nghiệp tại 13 bang mà PJM phục vụ.
