Ngày 6/8/2025, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. đã ký lệnh tạm ngừng nhập khẩu gạo trong vòng 60 ngày, có hiệu lực từ 1/9/2025, nhằm bảo vệ nông dân trong nước trước nguy cơ sụt giảm giá do nguồn cung dồi dào và gạo nhập khẩu giá rẻ tràn vào thị trường nội địa. Đây được xem là động thái để ổn định giá lúa gạo và hỗ trợ ngành nông nghiệp sở tại trong mùa thu hoạch cao điểm.
Quyết định này đã gây tác động lớn, đặc biệt với Việt Nam – quốc gia hiện là nhà xuất khẩu gạo lớn nhất vào thị trường Philippines, chiếm tới 42,6% tổng xuất khẩu gạo Việt Nam trong nửa đầu năm 2024. Năm 2024, Việt Nam đã xuất khẩu khoảng 4,15 triệu tấn gạo sang Philippines, chiếm gần 73% tổng lượng gạo nhập khẩu của quốc gia này. Vì vậy, việc cắt giảm nhập khẩu đột ngột sẽ ảnh hưởng nhất định tới thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam trong ngắn hạn.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam đánh giá tác động này không quá nghiêm trọng. Giá gạo trong nước hiện vẫn ở mức cao, vụ hè thu gần kết thúc, do đó nguồn cung trong nước không quá dư thừa. Hơn nữa, thời điểm lệnh cấm có hiệu lực trùng với quá trình thu hoạch vụ thu đông của Việt Nam – là giai đoạn nhiều thị trường lớn nhập khẩu gạo mạnh. Vì vậy, doanh nghiệp đang triển khai kế hoạch đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và phân khúc để tránh phụ thuộc quá nhiều vào một thị trường như Philippines.
Mặc dù quyết định của Philippines sẽ khiến giá gạo tại quốc gia này có xu hướng tăng, gây áp lực cho nguồn cung toàn cầu, nhưng các chuyên gia kinh tế cho rằng yếu tố chi phối giá gạo toàn cầu vẫn là các chính sách xuất khẩu của các nước lớn như Ấn Độ và tình hình thu hoạch ở Đông Nam Á. Thị trường quốc tế có thể sẽ chưa có biến động mạnh trong ngắn hạn, nhưng một số phân tích cho rằng giá có thể chịu áp lực giảm do nguồn cung dư thừa khi Philippines ngừng nhập khẩu và chuyển hướng mua từ nước khác.
Trong bối cảnh này, các doanh nghiệp Việt Nam cần tăng cường tối ưu chất lượng sản phẩm và tìm kiếm các thị trường mới, đồng thời chuẩn bị ứng phó với những biến động tạm thời của thị trường xuất khẩu gạo. Lệnh cấm nhập khẩu của Philippines, dù gây áp lực trước mắt, cũng thúc đẩy ngành gạo Việt Nam phát triển đa dạng hơn, nâng cao khả năng cạnh tranh và ổn định nguồn cung cho người nông dân trong nước.
