Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo, nhiều ngành nghề lao động gặp nguy cơ bị thay thế bởi robot và tự động hóa. Các chuyên gia dự báo, trong thập niên tới, có tới 75 triệu công nhân trên thế giới có thể mất việc do robot thay thế, đặc biệt là các vị trí đòi hỏi kỹ năng lao động thủ công và trung bình thấp.
Sự thay đổi này bắt nguồn từ việc các công nghệ robot và AI ngày càng trở nên thông minh, hiệu quả và chi phí sản xuất giảm, khiến các doanh nghiệp ưu tiên đầu tư vào tự động hóa nhằm nâng cao năng suất và giảm phụ thuộc lao động thủ công. Điều này đòi hỏi lực lượng lao động phải nhanh chóng thích nghi với những kỹ năng mới, đặc biệt là kỹ năng công nghệ và sáng tạo.
Tuy nhiên, bên cạnh thách thức mất việc làm, chuyển đổi kỹ năng cũng mở ra nhiều cơ hội công việc mới. Các vị trí như chuyên gia khoa học dữ liệu, kỹ sư AI hay chuyên gia an ninh mạng đang trở nên rất được săn đón. Thị trường lao động trong ngành tài chính và công nghệ trở nên đòi hỏi nhân lực có kiến thức kết hợp giữa nghiệp vụ và công nghệ, minh chứng cho xu hướng lực lượng lao động cần phải chuyển đổi để đáp ứng yêu cầu thời đại số.
Việc đào tạo lại nguồn nhân lực công nghệ thông tin được xem là yếu tố then chốt giúp giảm bớt tác động tiêu cực của tự động hóa. Thực tế tại Việt Nam cũng ghi nhận hiện tượng thiếu hụt nghiêm trọng nguồn nhân lực công nghệ, trong khi các ngân hàng và doanh nghiệp đang đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng AI. Đây vừa là thách thức vừa là động lực thúc đẩy quốc gia phát triển kinh tế số bền vững.
Kết luận, mặc dù công nghệ tự động hóa có thể làm thay đổi đáng kể thị trường lao động truyền thống và gây ra mất việc ở quy mô lớn, nhưng nếu được hỗ trợ bằng chính sách đào tạo và chuyển đổi kỹ năng phù hợp, lực lượng lao động vẫn có thể tìm thấy cơ hội mới trong kỷ nguyên công nghệ số, góp phần phát triển kinh tế – xã hội hiện đại.
