Trong bối cảnh công nghệ AI và robot phát triển vượt bậc, nhiều chuyên gia cảnh báo rằng sẽ có khoảng 75 triệu công nhân trên toàn cầu chịu tác động bởi việc thay thế công việc truyền thống bằng tự động hóa trong thập niên tới. Sự thay đổi này không chỉ là vấn đề công nghệ mà còn đặt ra những thử thách cho thị trường lao động và chính sách xã hội của các quốc gia.
Trí tuệ nhân tạo (AI) đang nhanh chóng trở thành hạ tầng chiến lược, làm thay đổi cách vận hành doanh nghiệp và nâng cao năng suất lao động trên quy mô rộng lớn. Ví dụ, tại Việt Nam, Bộ Khoa học và Công nghệ đánh giá AI có thể tăng năng suất lao động toàn cầu mỗi năm khoảng 1,5%, tương tự tác động của điện trong thế kỷ 20, đồng thời đóng góp đến 16 nghìn tỷ USD vào GDP toàn cầu vào năm 2030. Các doanh nghiệp cũng đang gia tăng đầu tư phát triển hệ sinh thái công nghệ số và AI để thích ứng với xu hướng này.
Sự dịch chuyển công việc do AI và robot mang lại dẫn đến 60% các công việc hiện tại bị ảnh hưởng, buộc người lao động phải liên tục cập nhật kỹ năng mới để duy trì hiệu quả công việc và cơ hội việc làm. Nhiều doanh nghiệp trên thế giới và tại Việt Nam đã bắt đầu triển khai đào tạo nhân lực phù hợp với kỷ nguyên số để thích ứng với sự thay đổi này. Tuy nhiên, chuyển dịch này cũng đặt ra yêu cầu cao về chính sách hỗ trợ, đào tạo lại lao động, đồng thời phát triển các ngành nghề mới phù hợp với nền kinh tế số.
Để thích ứng với xu thế toàn cầu, các quốc gia đang xây dựng chiến lược phát triển AI và công nghệ cao nhằm dẫn đầu trong lĩnh vực này, đồng thời bảo đảm an ninh chủ quyền số và môi trường thể chế phù hợp để thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Việt Nam đã ban hành Nghị quyết và Luật Công nghiệp Công nghệ số, tập trung phát triển các doanh nghiệp công nghệ số chiến lược và thúc đẩy chuyển đổi số toàn dân nhằm chuẩn bị nguồn lực cho thập niên mới.
Như vậy, dự báo 75 triệu công nhân bị thay thế bởi robot không chỉ là thách thức mà còn là động lực thúc đẩy cách mạng công nghiệp 4.0, yêu cầu sự phối hợp đồng bộ của chính phủ, doanh nghiệp và người lao động trong việc đổi mới sáng tạo, nâng cao kỹ năng và xây dựng xã hội lao động phù hợp với công nghệ tương lai.
