Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư với sự bùng nổ của công nghệ robot và trí tuệ nhân tạo đang tạo ra một cuộc chuyển đổi lớn trên thị trường lao động toàn cầu. Các chuyên gia dự báo rằng trong thập niên tới, khoảng 75 triệu công nhân sẽ bị thay thế bởi robot và các hệ thống tự động hóa. Điều này không chỉ thay đổi cách thức sản xuất, mà còn tác động sâu sắc đến cuộc sống của người lao động, đặc biệt là trong các ngành nghề dễ bị tự động hóa như sản xuất, vận tải và dịch vụ.
Các robot ngày càng trở nên tinh vi hơn với khả năng thực hiện các công việc phức tạp, thậm chí đòi hỏi khả năng tư duy và học hỏi. Nhiều doanh nghiệp đã và đang đẩy mạnh việc ứng dụng robot để tối ưu hóa quy trình, giảm chi phí và tăng hiệu quả sản xuất. Tuy nhiên, điều này đồng nghĩa với việc lực lượng lao động truyền thống sẽ phải đối mặt với nguy cơ mất vị trí nếu không được đào tạo và tái đào tạo kịp thời để thích ứng với yêu cầu mới của thị trường.
Khi robot và trí tuệ nhân tạo thay thế những công việc thủ công hoặc những công việc có tính chất lặp đi lặp lại, các công nhân cần chuyển dịch sang các kỹ năng đòi hỏi sự sáng tạo, tư duy phản biện và khả năng quản lý con người. Do đó, chính sách đào tạo nghề và phát triển kỹ năng được xem là yếu tố then chốt giúp người lao động vượt qua thách thức từ sự thay thế này. Đồng thời, các chính phủ và tổ chức cũng cần có chiến lược hỗ trợ phù hợp để giảm thiểu tác động tiêu cực đối với xã hội.
Hơn nữa, sự thay thế của robot cũng đặt ra câu hỏi về công bằng xã hội và trách nhiệm trong quá trình chuyển đổi số. Người lao động trong các nhóm yếu thế, những người chưa hoặc khó tiếp cận công nghệ, có nguy cơ bị bỏ lại phía sau nếu không được hỗ trợ kịp thời. Vì vậy, tổ chức và doanh nghiệp cần ưu tiên kết hợp yếu tố con người trong chuyển đổi số, để đảm bảo rằng sự phát triển công nghệ không làm gia tăng khoảng cách giàu nghèo hay tạo ra những bất bình đẳng mới.
Tương lai của thị trường lao động là sự hòa trộn giữa con người và máy móc, trong đó công nhân không phải bị thay thế hoàn toàn mà chuyển hóa vai trò phù hợp với kỷ nguyên công nghệ mới. Đây là thách thức nhưng cũng là cơ hội để thiết lập một nền kinh tế hiệu quả hơn, gắn kết hơn và nhân văn hơn nếu chúng ta biết cách chuẩn bị và ứng phó linh hoạt.
