Trong bối cảnh chuyển đổi công nghệ mạnh mẽ, sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI) và robot đang dần thay đổi cấu trúc thị trường lao động toàn cầu. Ước tính có tới 75 triệu công nhân trên thế giới có thể bị thay thế bởi máy móc tự động và robot trong vòng thập niên tới. Điều này không chỉ ảnh hưởng tới các công việc lao động chân tay mà còn lan rộng đến những ngành cần trình độ kỹ thuật và chuyên môn.
Sự tự động hóa và ứng dụng của robot trong các nhà máy, kho bãi, dịch vụ và cả lĩnh vực công nghệ đòi hỏi nguồn nhân lực phải cập nhật kỹ năng mới, đặc biệt là kiến thức trong lĩnh vực STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học) cũng như trong lĩnh vực AI. Chính vì vậy, việc giáo dục STEM và AI được xem là yêu cầu tất yếu để các quốc gia giữ vững lợi thế cạnh tranh trong nền kinh tế số, đào tạo lực lượng lao động thích nghi được với công nghệ hiện đại.
Theo các chuyên gia, nhằm thích ứng với sự thay đổi này, việc đổi mới sáng tạo trong giáo dục và đào tạo lao động là rất quan trọng. Học sinh và người lao động cần được tiếp cận sớm với kiến thức công nghệ, biết cách vận dụng kiến thức để phát triển năng lực giải quyết vấn đề thực tiễn, thay vì chỉ học thuộc lòng. Nhiều quốc gia đang thúc đẩy chương trình đào tạo STEM và AI từ bậc mầm non đến đại học nhằm xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của cách mạng công nghiệp 4.0.
Song song với đó, các doanh nghiệp và chính phủ cũng cần có chính sách hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, đào tạo lại lao động để giảm thiểu tác động tiêu cực của việc thay thế bằng robot. Đặc biệt, đầu tư phát triển công nghệ cao, dịch vụ logistics, và kinh tế số đang được chú trọng nhằm tạo ra các ngành nghề mới, cung cấp việc làm với yêu cầu kỹ năng cao hơn.
Những thách thức này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa hệ thống giáo dục, doanh nghiệp và chính sách quốc gia để đảm bảo rằng người lao động không bị bỏ lại phía sau trong kỷ nguyên tự động hóa và số hóa. Đây cũng là cơ hội để thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững kinh tế xã hội trong thời gian tới.
