Ngày 6-10-2025, tại lễ công bố Giải Nobel ở Stockholm, ba nhà khoa học Mary E. Brunkow và Fred Ramsdell đến từ Mỹ cùng Shimon Sakaguchi của Nhật Bản đã được vinh danh với Giải Nobel Y sinh năm 2025. Giải thưởng này trao cho họ vì những khám phá đột phá liên quan đến cơ chế dung nạp miễn dịch ngoại vi – cơ chế giúp hệ miễn dịch phân biệt giữa tấn công vi sinh vật xâm nhập và bảo vệ các mô của chính cơ thể.
Công trình của bộ ba bắt nguồn từ năm 1995 khi Shimon Sakaguchi phát hiện sự tồn tại của các tế bào T điều hòa (regulatory T cells) – những tế bào đóng vai trò “lực lượng bảo vệ” ngăn chặn hệ miễn dịch tấn công nhầm chính cơ thể. Tiếp đó, Mary Brunkow và Fred Ramsdell vào đầu những năm 2000 đã phát hiện ra đột biến gene Foxp3 ở chuột, dẫn đến bệnh tự miễn, đồng thời xác nhận vai trò của gene này trong sự phát triển của tế bào T điều hòa ở người và chuột. Năm 2003, Sakaguchi đã hoàn thiện nghiên cứu, xác định gene Foxp3 chi phối tế bào T điều hòa, từ đó phát triển rõ rệt hiểu biết về cơ chế dung nạp miễn dịch ngoại vi.
Ủy ban Nobel đánh giá những phát hiện này không chỉ làm sáng tỏ cách thức hệ miễn dịch duy trì sự cân bằng tinh tế, bảo vệ cơ thể khỏi xâm nhập nhưng không gây tổn thương chính mình, mà còn mở ra hướng nghiên cứu mới với tiềm năng điều trị quan trọng cho các bệnh tự miễn và ung thư. Các liệu pháp điều trị mới hiện đang được thử nghiệm lâm sàng dựa trên cơ sở khoa học của những tế bào T điều hòa và cơ chế dung nạp miễn dịch.
Giải thưởng trị giá 11 triệu kronor Thụy Điển (khoảng 1,2 triệu USD) sẽ được chia đều cho ba nhà khoa học. Giải Nobel Y sinh năm nay mở màn cho tuần lễ trao giải Nobel 2025, tiếp theo là các giải Nobel Vật lý, Hóa học, Văn học, Hòa bình và Kinh tế. Đây là minh chứng cho tầm quan trọng của lĩnh vực miễn dịch học trong y sinh, hướng tới mục tiêu nâng cao sức khỏe nhân loại thông qua sự hiểu biết sâu sắc về hệ miễn dịch.
Giải Nobel Y sinh 2025 không chỉ ghi nhận công lao của các cá nhân xuất sắc mà còn thúc đẩy nền y học phát triển vượt bậc, hứa hẹn mang lại những phương pháp điều trị mới hiệu quả hơn cho bệnh nhân trên toàn thế giới, đặc biệt trong các lĩnh vực ung thư và bệnh tự miễn, vốn là những thách thức lớn của y học hiện đại.
