Thời gian gần đây, tại nhiều địa phương Việt Nam, đặc biệt là Hà Nội và TP.HCM, liên tiếp xuất hiện các vụ lừa đảo được gọi là “bắt cóc online” với thủ đoạn tinh vi. Các đối tượng giả danh công an, viện kiểm sát gọi điện, tống tiền học sinh, sinh viên với các kịch bản ép họ tự cô lập, tham gia các cuộc gọi video giả và đe dọa liên quan đến các vụ án nghiêm trọng. Mục tiêu chính của những chiêu trò này đều nhắm vào nhóm học sinh, sinh viên vốn còn non nớt, thiếu kỹ năng phòng vệ trên mạng và tâm lý dễ hoảng loạn sợ hãi khi bị đe dọa[1][3][4].
Những kịch bản của tội phạm mạng ngày càng tinh vi, đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và cơ quan chức năng trong việc trang bị kỹ năng nhận diện rủi ro cho thế hệ trẻ. Để phòng tránh hiệu quả, phụ huynh cần xây dựng môi trường tin cậy, gắn bó với con em, giám sát chặt chẽ hoạt động trực tuyến đồng thời giáo dục kỹ năng từ chối và tìm kiếm sự giúp đỡ khi gặp nguy hiểm trên mạng[3]. Nhà trường cần tham gia tích cực trong việc tuyên truyền, cung cấp kiến thức bảo vệ bản thân, đồng thời phối hợp với các cơ quan chức năng xử lý kịp thời các vụ việc để bảo đảm an toàn cho học sinh, sinh viên[7].
Tranh luận cũng lan rộng trong cộng đồng giáo dục về cách thức ứng phó với những thách thức mới này khi kỳ tuyển sinh và thi cử năm 2025 đang diễn ra trong bối cảnh nhiều thay đổi về quy đổi điểm và phương thức xét tuyển. Việc đảm bảo các em học sinh, sinh viên không bị tác động tiêu cực bởi các yếu tố bất ổn tinh thần, lo lắng trước kỳ thi là vô cùng quan trọng. Giải pháp bảo vệ và nâng cao sự ổn định tâm lý cho học sinh cũng nằm trong tầm nhìn đổi mới và phát triển toàn diện của ngành giáo dục[2][5].
Thực trạng bắt cóc online không chỉ đặt ra nguy cơ cho từng cá nhân mà còn đặt ra bài toán lớn về trách nhiệm xã hội và chính sách giáo dục hiện đại. Việc hoàn thiện các chương trình giáo dục kỹ năng sống, bảo vệ và phòng chống tội phạm trên môi trường mạng được xem là cần thiết và cấp bách. Hội đồng giáo dục và các cấp quản lý đang ưu tiên xây dựng nền tảng, nguồn lực hỗ trợ giáo viên cũng như phụ huynh trong công tác này để từng bước hình thành môi trường học đường an toàn, lành mạnh hơn[8].
Những vụ việc bị phanh phui trong thời gian qua khiến chính quyền và ngành giáo dục tăng cường cảnh báo và can thiệp kịp thời. Học sinh, sinh viên khi gặp tình huống nghi vấn được khuyến cáo hết sức tỉnh táo, xác minh thông tin qua cơ quan chính quyền và tuyệt đối không chuyển tiền hay làm theo yêu cầu của người lạ qua điện thoại hoặc mạng xã hội. Đồng thời, dư luận cũng đang thúc giục một cuộc cách mạng về giáo dục kỹ năng số và phòng chống các rủi ro trên không gian mạng nhằm bảo vệ thế hệ tương lai khỏi những nguy cơ mới của tội phạm công nghệ ngày càng tinh vi và nguy hiểm hơn[1][4][6][7].
