Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang bùng nổ với tốc độ chưa từng có, mở ra một kỷ nguyên mới cho tự động hóa và trí tuệ nhân tạo (AI). Theo nhiều dự báo, trong thập niên tới, khoảng 75 triệu công nhân trên toàn cầu có thể mất việc làm do bị robot và hệ thống tự động thay thế. Đây là con số phản ánh sự dịch chuyển mạnh mẽ trong cơ cấu lao động, đặc biệt trong những công việc có tính lặp lại, giản đơn và dễ tự động hóa.
Sự phát triển của robot hình người và robot công nghiệp đã nhanh chóng tiến gần đến giai đoạn ứng dụng thực tiễn rộng rãi. Những quốc gia như Trung Quốc và Nhật Bản đang tiên phong trong việc triển khai hàng loạt robot phục vụ tại các nhà máy, cửa hàng và dịch vụ công cộng, nhằm bù đắp tình trạng thiếu hụt lao động và tăng năng suất. Ví dụ, tại Nhật Bản, robot đã bắt đầu đảm nhiệm các công việc lặp lại trong cửa hàng 7-Eleven, giúp giảm bớt gánh nặng cho con người.
Bên cạnh đó, ngành công nghiệp AI cũng đặt ra những thách thức lớn về vốn đầu tư và năng lượng. Báo cáo cho biết để duy trì đà phát triển, ngành AI cần đạt doanh thu khoảng 2.000 tỷ USD mỗi năm, nhưng có thể thiếu hụt tới 800 tỷ USD do tốc độ thương mại hóa chậm hơn tốc độ đầu tư. Việc tăng trưởng mạnh mẽ nhu cầu tính toán AI đã vượt xa khả năng cung cấp, gây áp lực rất lớn lên hạ tầng điện, mạng và các linh kiện công nghệ cao.
Sự bùng nổ của AI và robot cũng đặt ra bài toán cấp bách về đào tạo lại lực lượng lao động. Nhiều công việc truyền thống sẽ bị thay thế, đòi hỏi người lao động phải nâng cao kỹ năng, thích nghi với công nghệ mới và chuyển đổi sang những lĩnh vực sáng tạo, quản lý hệ thống tự động. Đặc biệt, các quốc gia đang phát triển như Việt Nam cũng đón nhận làn sóng AI với hàng trăm startup hoạt động tích cực và sự đầu tư mạnh mẽ của chính phủ nhằm nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo và ứng dụng trí tuệ nhân tạo.
Những biến đổi này không chỉ ảnh hưởng sâu sắc đến thị trường lao động mà còn là động lực thúc đẩy sự nâng cấp của nền kinh tế toàn cầu. Việc cân bằng giữa phát triển công nghệ và bảo vệ quyền lợi người lao động sẽ là thách thức lớn nhất trong thập kỷ tới, đòi hỏi các chính phủ, doanh nghiệp và xã hội nỗ lực hợp tác để tạo ra một tương lai công nghiệp bền vững và bao trùm.
