Thế giới đang đứng trước một bước ngoặt lớn trong sự phát triển công nghệ với sự xâm nhập mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI) và robot vào nhiều lĩnh vực sản xuất và dịch vụ. Theo các chuyên gia và các nghiên cứu gần đây, có thể có tới 75 triệu công nhân trên toàn cầu sẽ mất việc hoặc bị thay thế bằng robot trong thập kỷ tới. Đây không chỉ là câu chuyện của một vài ngành nghề mà là một xu hướng mang tính cách mạng đang tái định hình nền kinh tế toàn cầu.
Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là sự tiến bộ vượt bậc trong công nghệ AI và robot thông minh, giúp các doanh nghiệp tăng năng suất lao động, tiết kiệm chi phí và vận hành hiệu quả hơn. Việc ứng dụng AI trên toàn cầu dự kiến sẽ gia tăng mạnh mẽ với mức chi tiêu có thể đạt gần 300 tỷ USD vào năm 2027, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm trên 14%. AI không chỉ hỗ trợ trong các công việc mang tính chất lao động trực tiếp mà còn thay thế nhiều nghiệp vụ như chăm sóc khách hàng, marketing, tư vấn, và quản trị vận hành.
Tuy nhiên, sự chuyển đổi này cũng mở ra những thử thách lớn cho nguồn nhân lực toàn cầu. Ước tính khoảng 60% các công việc hiện nay sẽ chịu ảnh hưởng bởi AI và tự động hóa, buộc người lao động phải nâng cao kỹ năng, thích nghi với công nghệ mới để duy trì vị trí của mình trên thị trường lao động. Nhiều doanh nghiệp đã bắt đầu chủ động đào tạo lại nhân viên, nhằm giúp họ thích ứng với môi trường làm việc thay đổi liên tục.
Ở góc độ quốc gia, nhiều nước trong đó có Việt Nam đã xác định AI là một trong các nhóm công nghệ chiến lược, đồng thời đề ra các mục tiêu phát triển nhân lực AI và xây dựng hạ tầng dữ liệu tập trung hiệu năng cao. Việt Nam đặt mục tiêu trở thành một trong ba quốc gia dẫn đầu Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển AI vào năm 2030. Đây là chiến lược nhằm tận dụng sức mạnh của AI không chỉ để tăng trưởng kinh tế mà còn để đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Như vậy, dù việc robot và AI thay thế lao động truyền thống trong vài năm tới có thể gây ra nhiều biến động xã hội và kinh tế, thì đây cũng là cơ hội để phát triển các kỹ năng mới, thúc đẩy sự đổi mới và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực toàn cầu. Việc chuẩn bị kỹ lưỡng về đào tạo, chuyển đổi lao động và phát triển chính sách hỗ trợ sẽ là yếu tố then chốt giúp các quốc gia, doanh nghiệp và người lao động vượt qua thách thức và tận dụng được lợi ích từ cuộc cách mạng công nghệ 4.0 này.
