Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang phát triển mạnh mẽ, nhiều dự báo cho thấy sẽ có khoảng 75 triệu công nhân trên toàn cầu bị thay thế bởi robot và công nghệ tự động hóa trong thập niên tới. McKinsey Global Institute ước tính từ nay đến năm 2030, có thể từ 400 đến 800 triệu việc làm trên thế giới bị tự động hóa thay thế, nhất là những công việc lặp đi lặp lại và không đòi hỏi kỹ năng cao.
Các robot hình người ngày càng tiên tiến, như robot Optimus của Tesla dự kiến được sản xuất hàng loạt và đưa vào sử dụng tại các nhà máy vào khoảng năm 2029-2030, sẽ thay thế công nhân trong nhiều lĩnh vực sản xuất. Mặc dù còn nhiều thách thức về công nghệ và chuỗi cung ứng, các robot này đang nhanh chóng tiến hóa và hứa hẹn làm thay đổi cục diện thị trường lao động toàn cầu.
Tuy nhiên, sự thay thế này cũng tạo ra thách thức to lớn cho người lao động, nhất là tại các quốc gia có lực lượng lao động tay nghề thấp. Họ sẽ đối mặt với nguy cơ thất nghiệp hàng loạt do công việc truyền thống bị cắt giảm nghiêm trọng. Đồng thời, xu hướng phân hóa thị trường lao động sẽ ngày càng rõ rệt, khi các công việc kĩ năng cao, thu nhập cao ngày càng được ưa chuộng, trong khi công việc kĩ năng thấp, lương thấp dần biến mất.
Ở Việt Nam, công nghệ số và tự động hóa cũng đang mở ra nhiều cơ hội mới trong các ngành như dịch vụ trực tuyến, tài chính, nông nghiệp công nghệ cao,… nhưng đồng thời cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nâng cao kỹ năng, thích nghi với thay đổi để không bị đào thải. Chính phủ và doanh nghiệp cần có chiến lược phù hợp để hỗ trợ người lao động trong quá trình chuyển đổi nghề nghiệp, cũng như đầu tư phát triển khoa học công nghệ nhằm khai thác tối đa lợi ích từ cuộc cách mạng này.
Tóm lại, thập niên tới sẽ chứng kiến nhiều biến đổi sâu sắc trong lĩnh vực việc làm khi robot và tự động hóa thay thế hàng chục triệu công nhân toàn cầu, đồng thời cũng đặt ra thách thức lẫn cơ hội cho xã hội hiện đại trong việc thích nghi và phát triển bền vững.
