Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 cùng với sự phát triển vượt bậc của trí tuệ nhân tạo và robot đang dần làm biến đổi sâu sắc cấu trúc việc làm toàn cầu. Các chuyên gia dự báo rằng trong thập niên tới, khoảng 75 triệu công nhân trên thế giới có thể bị thay thế bởi robot, gây áp lực lớn lên thị trường lao động và đặt ra những câu hỏi cấp thiết về chuyển đổi nghề nghiệp và đào tạo lại lực lượng lao động.
Sự thay thế của robot không chỉ diễn ra ở những công việc lặp đi lặp lại thiết yếu cho tự động hóa, mà còn lan rộng sang nhiều ngành nghề sản xuất, nông nghiệp, và thậm chí cả dịch vụ. Robot với khả năng vận hành liên tục, hiệu suất ổn định và không cần nghỉ ngơi đang khiến nhiều công việc thủ công, truyền thống trở nên lỗi thời. Thêm vào đó, trí tuệ nhân tạo đang gia tăng khả năng xử lý thông tin và ra quyết định, khiến cho một số vị trí công nhân trở nên dễ dàng bị thay thế hơn bao giờ hết.
Việc hàng chục triệu công nhân mất việc mang theo hệ quả lớn về mặt xã hội và kinh tế. Điều này đòi hỏi các quốc gia, doanh nghiệp và các tổ chức chính phủ phải có chiến lược chuẩn bị kỹ càng, bao gồm đào tạo lại và nâng cao kỹ năng cho người lao động, phát triển các ngành nghề mới và tạo điều kiện thuận lợi để chuyển đổi nghề nghiệp. Không chỉ là công nghệ, mà yếu tố con người và sự chuẩn bị xã hội cần được chú trọng hơn bao giờ hết.
Mặc dù robot và AI đang có thể thay thế công việc thủ công, nhưng chúng cũng mở ra nhiều cơ hội mới trong ngành công nghệ và sáng tạo, khuyến khích người lao động thích nghi và phát triển kỹ năng mới phù hợp với nền kinh tế số. Đầu tư vào giáo dục và công nghệ trở thành mấu chốt để doanh nghiệp và quốc gia không bị tụt lại phía sau trong cuộc cạnh tranh toàn cầu khốc liệt.
Thách thức không chỉ là vấn đề công nghệ mà còn là vấn đề công bằng xã hội khi sự chuyển đổi diễn ra nhanh chóng, có thể tạo ra khoảng cách giàu nghèo và bất bình đẳng việc làm ngày càng lớn. Vì vậy, việc xây dựng chính sách hỗ trợ người lao động, bảo vệ quyền lợi và thúc đẩy phát triển toàn diện sẽ quyết định liệu nhân loại có thể tận dụng tốt nhất lợi ích từ sự tiến bộ của robot và AI hay không.
