Gần đây, bản tin của giới thương nhân Việt Nam ở Mỹ ngày một rôm rả hơn với những câu chuyện về những lô hạt tiêu thơm ngát, những container hàng may đông đặc lịch giao, hay những hợp đồng thủy sản song hành cùng sự góp mặt của các thương hiệu xe điện mới toanh. Nước Mỹ xa xôi, với tiêu chuẩn khắt khe và những thử thách địa chính trị, không chỉ là đối tác mà còn là “ngọn núi” với bất kỳ nền ngoại thương nào muốn chinh phục. Thế nhưng, hàng Việt Nam vẫn vươn mình thần tốc và đang “làm mưa làm gió” tại siêu thị trường khổng lồ này.
Đầu mùa thu năm 2025, bảng tổng sơ kết xuất khẩu giáng nhanh vào tâm trí các nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp: tổng kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ của Việt Nam trong 9 tháng đầu năm đạt hơn 112 tỷ USD, tăng gần 27% so với cùng kỳ. Bất chấp những rào cản thuế quan, nhất là từ chính sách phòng vệ mới của Mỹ với hàng hóa nhập khẩu, hàng Việt vẫn vững vàng tăng trưởng. Đằng sau kỳ tích ấy, không chỉ là sự trỗi dậy từ dệt may, thủy sản, hạt tiêu – ba “đầu tàu” quen thuộc, mà còn là câu chuyện về nhận thức mới của cả hệ thống: tận dụng tối đa thế mạnh đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu, thông minh hóa sản xuất và tích cực thâm nhập các phân khúc thị trường cao cấp.
Hạt tiêu Việt Nam là ví dụ điển hình cho sự chuyển mình rõ nét này. Đã qua rồi cái thời phụ thuộc hoàn toàn vào xuất khẩu tiêu thô, chịu áp lực giá cả thế giới. Bằng việc đầu tư mạnh vào hệ thống nhà máy chế biến hiện đại, các doanh nghiệp như Phúc Sinh, Olam Việt Nam, Simexco… đã chuyển sang cung cấp tiêu xay, tiêu đóng gói nhỏ, tiêu hữu cơ và cả các phụ phẩm tiêu cho ngành dược, mỹ phẩm. Nhờ đó, dù lượng tiêu xuất khẩu giảm gần 7% trong 9 tháng đầu năm, nhưng giá trị tăng mạnh tới 27,6%, đem về hơn 1,2 tỷ USD – một sự đột phá về cấu trúc sản phẩm. Thậm chí, trong khi thị trường thế giới biến động, lá chắn tiêu chuẩn quốc tế như Organic, Rainforest, Fairtrade giúp hạt tiêu Việt tự tin gõ cửa những chuỗi siêu thị danh tiếng, bán được giá cao gấp rưỡi, gấp đôi. Đặc biệt, Mỹ vẫn là “bạn hàng lớn nhất” của hạt tiêu Việt Nam, dù lượng nhập giảm 28% nhưng giá trị tăng 4,3%, duy trì vị trí nhà cung cấp số 1 với tỷ trọng lên đến 64,4% tổng lượng tiêu nhập khẩu của quốc gia này.
Bước nhảy vọt về chất lượng không chỉ có ở nông sản mà còn lan tỏa mạnh mẽ sang ngành dệt may – thế mạnh truyền thống của Việt Nam. Vượt qua “cơn bão” sức ép thuế đối ứng từ phía Mỹ, hàng dệt may Việt vẫn tiếp tục giữ vững đà tăng trưởng, đạt kim ngạch xuất khẩu 34,75 tỷ USD sau 9 tháng đầu năm, tăng 7,7% so với cùng kỳ. Đặc biệt, ở các khâu sản xuất, thay vì chỉ gia công đơn thuần, doanh nghiệp đầu tư mạnh vào thiết kế, chất lượng, thương hiệu. Thành quả là 138 thị trường khắp thế giới đón nhận hàng dệt may “made in Vietnam”, trong đó có cả những hệ thống phân phối cao cấp của Mỹ, châu Âu. Chủ tịch Hội dệt may thời trang TP.HCM tự tin khẳng định: “Khoảng 47 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu cho cả năm 2025 là mục tiêu hoàn toàn nằm trong tầm tay”. Sức mạnh này đến từ chuỗi liên kết sản xuất bền vững, ý thức tuân thủ các tiêu chuẩn lao động, môi trường và đặc biệt là lợi thế từ 16 FTA đã ký kết, giúp hàng Việt “mở cửa” bất chấp mọi thách thức.
Bên cạnh dệt may và hạt tiêu, một số ngành hàng mới cũng đang tạo dấu ấn tại Mỹ. Xuất khẩu rau quả bứt tốc với mức tăng trưởng trên 50% trong tháng 9/2025, hướng đến mốc 8 tỷ USD cho cả năm. Đặc biệt, những sản phẩm như dứa chế biến, các loại lá gia vị truyền thống đã được thị trường Mỹ đón nhận với giá trị cao. Minh chứng cho xu hướng “chuyển mình” của hàng Việt chính là sự góp mặt của các tập đoàn như VinFast trên những đại lộ xe điện sầm uất New York, hay cá tra Việt Nam trở thành ứng viên sáng giá tại các đơn vị phân phối thực phẩm khắp nước Mỹ.
Không thể phủ nhận rằng, ngay cạnh những cơ hội, ngành công thương Việt Nam vẫn đang đối diện với nhiều thách thức khốc liệt. Chính sách thuế mới của Mỹ, giá thành sản xuất tăng, chi phí nhân công cao, là những yếu tố mà bất cứ doanh nghiệp nào cũng phải đau đáu tìm lời giải. Tuy vậy, những “lát cắt” thành công của ngành hạt tiêu, dệt may và các nhóm hàng mới cho thấy một điều: chỉ khi chủ động đa dạng hóa sản phẩm, không ngừng sáng tạo quy trình và tuân thủ nghiêm ngặt yêu cầu về truy xuất nguồn gốc, môi trường, thì hàng Việt mới thực sự “cất cánh” và giữ vững vị thế trên trường quốc tế. Sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, giữa thương hiệu quốc gia và doanh nghiệp cởi mở, là công thức bền vững để hàng Việt vươn xa hơn, mạnh mẽ hơn trên hành trình “làm mưa làm gió” tại thị trường Mỹ – một trong những đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam hôm nay và mai sau.
