Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng phát triển, nguồn cung dữ liệu chất lượng cao trở thành một tài nguyên khan hiếm và là “mặt trận” mới trong cuộc đua AI toàn cầu. Dữ liệu được xem là nguyên liệu quan trọng để huấn luyện các mô hình AI nên sự thiếu hụt dữ liệu này đang tạo ra thách thức lớn cho sự tiến bộ của AI trong tương lai.
Cuộc chiến dữ liệu diễn ra âm thầm phía sau sự cạnh tranh về công nghệ phần cứng như vi xử lý AI vốn thu hút sự chú ý rộng rãi. Dữ liệu ở các nền kinh tế lớn như Mỹ và Trung Quốc có những đặc điểm khác biệt về quản lý; dữ liệu ở Mỹ thường do các tập đoàn công nghệ lớn nắm giữ và phân tán, trong khi Trung Quốc nhấn mạnh sự tập trung hóa cao hơn. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiếp cận và khai thác nguồn dữ liệu cho các công ty phát triển AI.
Với các đại gia công nghệ như Google, Microsoft hay Amazon, họ có đủ tiềm lực tài chính và cơ sở hạ tầng để mua hoặc thu thập dữ liệu từ các nền tảng tập trung như mạng xã hội hay thương mại điện tử, mặc dù chi phí rất cao. Tuy nhiên, việc phụ thuộc vào các nguồn dữ liệu tập trung cũng mang đến những rủi ro về mặt chính sách và quyền riêng tư khi có thể xảy ra các thay đổi đột ngột ảnh hưởng đến nguồn cung dữ liệu.
Trong khi đó, các công ty khởi nghiệp AI có nguồn lực hạn chế gặp khó khăn trong việc tiếp cận dữ liệu đắt đỏ, phải dựa vào các nguồn dữ liệu tập thể (crowdsourced) hoặc dữ liệu mở, nhưng chất lượng và tính ổn định của những nguồn này chưa đủ đảm bảo cho việc phát triển mô hình AI chất lượng cao. Điều này tạo ra sự bất bình đẳng và rào cản lớn khiến sự sáng tạo và đổi mới công nghệ AI bị kìm hãm chống lại thế lực của các tập đoàn lớn.
Cuộc khủng hoảng dữ liệu còn được làm trầm trọng hơn bởi các vấn đề về pháp lý và đạo đức, như các vụ kiện liên quan đến việc sử dụng dữ liệu nghệ thuật hoặc dữ liệu cá nhân không có sự đồng ý. Điều này đòi hỏi các bên liên quan phải có cách tiếp cận cân bằng giữa khai thác dữ liệu và bảo vệ quyền lợi người sở hữu, cũng như phát triển các quy định phù hợp để đảm bảo công bằng và minh bạch trong ngành AI.
