Thông tin Nhật Bản quyết định rút khỏi dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận làm dư luận trong nước chấn động: một dự án từng được kỳ vọng đem về công suất lớn, ổn định nguồn điện lâu dài, nay gặp trở ngại vì lo ngại tiến độ, điều kiện triển khai và yêu cầu an toàn khắt khe từ phía đối tác nước ngoài. Quyết định này, được đại diện ngoại giao Nhật Bản phát biểu giữa tháng 12/2025, khiến nhiều kế hoạch về quy hoạch năng lượng và cam kết cung cấp điện cho các khu công nghiệp, đô thị phía Nam phải được xem xét lại ngay lập tức.
Sự rút lui của Nhật Bản không chỉ là vấn đề kỹ thuật hay tài chính mà còn là một phép thử về khả năng quản trị thời gian dài của dự án điện hạt nhân: chi phí chuẩn bị, giải phóng mặt bằng, tái định cư và đảm bảo an toàn phức tạp hơn nhiều so với các loại hình năng lượng khác. Hàng trăm nghìn người bị ảnh hưởng bởi quy hoạch, các dự án tái định cư đã được phê duyệt với nguồn vốn hàng nghìn tỷ đồng — điều này tạo ra áp lực chính trị và xã hội lớn, đồng thời khiến các cơ quan quản lý phải cân nhắc phương án xử lý hậu quả cho người dân và ngân sách.
Ở góc độ chiến lược, quyết định của Nhật Bản buộc Việt Nam gia tăng tốc độ chuyển dịch sang năng lượng tái tạo và các giải pháp lưới điện thông minh nhằm lấp vào khoảng trống năng lượng có thể xuất hiện. Việc Việt Nam gia nhập các tổ chức quốc tế về năng lượng tái tạo và đầu tư mạnh vào điện gió, điện mặt trời hay lưu trữ năng lượng sẽ được thúc đẩy, vừa là cách giảm rủi ro phụ thuộc vào dự án lớn, vừa phù hợp xu hướng chuyển dịch năng lượng toàn cầu. Đồng thời, những nỗ lực nâng cấp hạ tầng truyền tải, đa dạng hóa nguồn cung và tăng cường hiệu quả sử dụng điện trở thành ưu tiên cấp bách.
Tâm lý cộng đồng và quan hệ đối ngoại cũng bị ảnh hưởng: sau quyết định, cần có đối thoại minh bạch giữa chính quyền, nhà đầu tư và người dân để giảm thiểu xung đột xã hội, đảm bảo quyền lợi tái định cư và bồi thường hợp lý. Về quan hệ song phương, Nhật Bản vẫn duy trì các kênh hỗ trợ khác như viện trợ nhân đạo và hợp tác kỹ thuật — điều này cho thấy rút lui ở một dự án không đồng nghĩa với chấm dứt toàn bộ hợp tác, nhưng đòi hỏi Việt Nam phải tái cơ cấu chiến lược hợp tác năng lượng với nhiều đối tác hơn.
Nhìn về tương lai, bước lùi này có thể là cú hích để Việt Nam nhanh hơn trong hành trình chuyển dịch năng lượng: từ việc phụ thuộc vào dự án đơn lẻ sang phát triển hệ sinh thái năng lượng đa dạng, an toàn và bền vững. Tuy nhiên, con đường phía trước vẫn đầy thách thức — từ quản trị dự án, huy động tài chính đến đảm bảo an sinh cho người dân — và đòi hỏi quyết sách dứt khoát, minh bạch cùng nỗ lực phối hợp liên ngành để biến rủi ro hiện tại thành cơ hội cho một hệ thống năng lượng resilient hơn.
