Giữa những con phố đã lắng xuống, khi ánh đèn đường lặng lẽ nhạt dần vào khoảng nửa đêm, Sài Gòn lại thức giấc cùng một mùi hương quen mà lạ. Đó là mùi thơm nồng của gạo tấm rang vụn vỡ, hòa lẫn mùi sả, mắm, tiêu và thịt sườn lửng trên bếp than hồng. Địa điểm ấy, không biết tự bao giờ, đã trở thành biểu tượng ẩm thực lề đường với cái tên dân gian quen thuộc: “Quán cơm tấm ma” – chỉ mở khi đêm về và tan biến cùng sương sớm.
Điểm gặp gỡ của những tâm hồn ăn đêm, quán cơm tấm ma không có bảng hiệu sang trọng, không lịch sự với ghế băng, chỉ là một góc vỉa hè, những chiếc bàn nhựa thấp, vài chiếc ghế con, cùng chiếc bếp di động. Nhưng ở đây, mọi người đều chung một cảm giác háo hức, thèm thuồng được thưởng thức dĩa cơm thơm lừng, không phải vì thiếu thốn mà bởi đam mê. Thực khách từ đủ mọi thành phần đến nơi này, từ học sinh, sinh viên, nhân viên văn phòng, cho đến những bác xe ôm đêm, anh bảo vệ, đều đứng chờ trong tâm thế háo hức. Có khi, hàng chờ kéo dài cả chục mét, nhưng chẳng ai than vãn, chỉ mong tới lượt để được bốc lên chiếc dĩa cơm nóng hổi, còn bốc khói.
Sự hấp dẫn của quán cơm tấm ma không chỉ đến từ thủ tục đón khách vào những giờ lạ lùng, mà còn ở cách chế biến đậm chất vỉa hè Sài Gòn. Mỗi dĩa cơm tấm đủ đầy các món: sườn nướng thấm gia vị, bì heo thái sợi, mềm mịn, trứng ốp la vàng óng, chả hấp thơm ngậy. Điểm nhấn đặc biệt chính là miếng da heo giòn rụm, trộn cùng thính gạo, chút hành phi, dưa leo chua thanh. Những muỗng nước mắm pha chưng tận tâm, có vị ngọt tự nhiên, chua nhẹ, cay nhè nhẹ, làm bừng tỉnh mọi giác quan. Bạn chẳng cần quảng cáo, vị sườn mặn mà, giòn tan, cơm dẻo thơm, cộng hưởng cùng nước mắm, là đủ thăng hoa giữa đêm khuya.
Bếp của quán làm việc không ngơi nghỉ, từ lúc mở cho tới lúc tàn. Những phiên làm việc thâu đêm của họ diễn ra như một điệp khúc âm thầm, nhưng chưa bao giờ thiếu tình cảm. Đầu bếp, cũng là chủ quán, luôn mỉm cười, lưng ướt đẫm mồ hôi, tay thoăn thoắt rang cơm, chiên trứng, nướng sườn. Đôi lúc họ bận rộn quên cả chào hỏi, nhưng thực khách đều hiểu, bởi chỉ cần nhìn miếng sườn vàng ươm, nghe tiếng xèo xèo khi chả mới cắt, là biết mình đã tìm đúng nơi mình cần.
Nếu hỏi họ vì sao lại chọn “kinh doanh” giờ lạ thế, có lẽ chẳng ai có câu trả lời rõ ràng. Nhưng những món ăn giản dị mà lôi cuốn này đã trở thành món quà khuya không thể thiếu, là linh hồn ẩm thực về đêm của Sài Gòn. Quán cơm tấm ma không chỉ bán cơm, mà còn bán cả niềm vui, những cuộc trò chuyện vui vẻ, những nụ cười tinh nghịch, những cái hôn gió giữa cặp đôi, những câu chuyện xuyên đêm của những người xa lạ lạ thành thân quen. Nơi đây chính là minh chứng sinh động nhất cho câu nói quen thuộc: “Sài Gòn không ngủ”. Và có lẽ, chính sự “không ngủ” này đã thổi hồn vào những dĩa cơm giản dị, biến nó thành huyền thoại giữa lòng phố.
Mỗi người đến quán cơm tấm ma đều mang theo một câu chuyện riêng, một nỗi nhớ, hoặc đơn giản chỉ là cơn đói giữa đêm. Song, ai cũng ra về với dạ dày ấm, lòng thanh thản, và nụ cười chưa bao giờ tắt trên môi. Dĩa cơm tấm giữa khuya của Sài Gòn không chỉ đánh thức vị giác, mà còn đánh thức cảm xúc, nhắc nhở rằng, dù cuộc sống có bộn bề, Sài Gòn vẫn nuôi dưỡng những tâm hồn lãng mạn bằng những điều bình dị nhất. Và quán cơm tấm ma, với những dĩa cơm bốc khói lúc đêm khuya, mãi là biểu tượng đầy cảm xúc về một Sài Gòn giản dị, ấm nồng, không bao giờ biết mệt.
