TP.HCM đang chứng kiến một sự thay đổi đáng kể trong mô hình bệnh tật ung thư. Trước đây, ung thư do nguyên nhân nhiễm trùng như ung thư gan và cổ tử cung chiếm phần lớn. Tuy nhiên, hiện nay xu hướng chuyển dịch sang các loại ung thư có liên quan mật thiết đến lối sống và tuổi thọ, như ung thư vú, đại trực tràng, tuyến giáp và tiền liệt tuyến, đang ngày càng rõ rệt. Đây là thông tin được công bố tại Hội nghị giao ban mạng lưới ghi nhận ung thư TP.HCM năm 2025, với sự tham gia của các cơ quan y tế và chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực ung thư.
Trong giai đoạn 2019-2024, hệ thống ghi nhận ung thư của TP.HCM đã thu thập hơn 1,3 triệu hồ sơ bệnh nhân từ 40 bệnh viện, phản ánh sự tiến bộ vượt bậc trong công tác chuẩn hóa và quản lý dữ liệu về bệnh ung thư. Trong số đó, 35% hồ sơ có kết quả mô bệnh học và 21% có thông tin về giai đoạn bệnh, giúp các nhà quản lý có thể nắm bắt chính xác tình hình bệnh và hoạch định chính sách y tế hiệu quả hơn.
Tỷ lệ tử vong do ung thư tại TP.HCM chiếm khoảng 10-12% tổng số ca tử vong do ung thư của cả nước, cho thấy gánh nặng không nhỏ mà căn bệnh này đang đặt ra cho đô thị lớn nhất cả nước. Ba loại ung thư gây tử vong hàng đầu là gan, phổi và dạ dày, đồng thời nhóm ung thư liên quan lối sống ngày càng tăng mạnh. Các loại ung thư này thường xuất phát từ các yếu tố như hút thuốc lá, chế độ ăn uống không lành mạnh, lối sống ít vận động cũng như tuổi thọ kéo dài dẫn đến nguy cơ tăng mắc bệnh.
Chuyển dịch này cùng với các thói quen sinh hoạt không tốt đang đặt ra nhiều thách thức cho công tác phòng chống ung thư. Các chuyên gia y tế khuyến nghị thay đổi lối sống như bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, ăn uống lành mạnh, tăng cường vận động và kiểm soát cân nặng sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh ung thư liên quan đến lối sống. Đồng thời, việc triển khai ghi nhận tử vong tại cộng đồng thông qua nhiều kênh như sổ A6 ở trạm y tế và cơ sở dữ liệu hộ tịch cũng sẽ tạo tiền đề cho việc theo dõi tình hình dịch tễ và xây dựng chính sách y tế thích hợp.
Sở Y tế TP.HCM đã định hướng trong giai đoạn 2025-2030 sẽ mở rộng hoạt động ghi nhận ung thư và tử vong ra các địa bàn mới, nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu ung thư và tử vong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Hoạt động này kỳ vọng sẽ nâng cao hiệu quả giám sát dịch tễ, phát hiện sớm và điều trị kịp thời, góp phần giảm gánh nặng bệnh tật và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân TP.HCM cũng như các vùng lân cận.
