Thành phố Hồ Chí Minh đang triển khai quy hoạch 4 khu thương mại tự do (FTZ) quan trọng đặt tại các vị trí chiến lược gắn với cảng biển, đường sắt và cửa khẩu nhằm khai thác tối đa lợi thế hạ tầng để thúc đẩy phát triển kinh tế biển, logistics và đô thị. Các khu này gồm Khu thương mại tự do Cần Giờ, Khu FTZ gắn với cảng biển Cái Mép Hạ, Khu FTZ tại phường An Bình và Khu FTZ xã Bàu Bàng.
Khu thương mại tự do Cần Giờ có quy mô dự kiến từ 1.000 đến 2.000 ha, nằm gần Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ và vịnh Gành Rái. Đây là vị trí chiến lược giúp Cần Giờ trở thành cửa ngõ thương mại quốc tế, kết nối trực tiếp các tuyến hàng hải trọng yếu. Khu FTZ này còn tập trung phát triển các lĩnh vực như du lịch sinh thái, nông nghiệp thủy hải sản, năng lượng tái tạo và logistics cảng biển.
Khu FTZ gắn với cảng biển Cái Mép Hạ có tổng diện tích khoảng 3.700 ha, chia thành ba khu chức năng gồm đầu mối giao thông vận tải (cảng biển, cảng thủy nội địa, ga đường sắt) rộng hơn 1.735 ha; khu kho bãi logistics và công nghiệp diện tích hơn 1.178 ha; và khu công nghiệp công nghệ cao, đô thị và dịch vụ rộng hơn 850 ha. Đây là cụm cảng – logistics được kỳ vọng trở thành siêu cảng vận hành bằng dữ liệu lớn, tối ưu chuỗi cung ứng và giảm phát thải, trở thành cửa ngõ giao thương quốc tế hàng đầu Đông Nam Á.
Khu thương mại tự do Bàu Bàng tại Bình Dương có quy mô khoảng 100 ha, nằm trên tuyến đường sắt quốc tế TP.HCM – Lộc Ninh, kết nối thuận lợi cảng Cái Mép – Thị Vải và cửa khẩu Mộc Bài. Đây sẽ là điểm trung chuyển hàng hóa từ Tây Nguyên và Campuchia ra cảng biển, tăng cường kết nối liên vùng. Tương tự, Khu FTZ An Bình cũng rộng khoảng 100 ha và gần cảng cạn Sóng Thần, hỗ trợ vận tải đường bộ và đường sắt quốc tế.
Việc quy hoạch các khu thương mại tự do đó nằm trong xu hướng phát triển các đô thị công nghiệp – cảng biển gắn kết hạ tầng hiện đại, đồng thời nâng cao hiệu quả hoạt động logistics, thúc đẩy xuất nhập khẩu và thu hút đầu tư. TP.HCM cũng đang kiến nghị Chính phủ phê duyệt đề án và xây dựng chiến lược phát triển các khu thương mại tự do này làm công cụ chính sách quan trọng để tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2021-2030, hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm giao thương quốc tế và logistics hàng đầu khu vực Đông Nam Á.
