Ngày 3/11/2025, một phần tháp cổ Torre dei Conti, nằm ngay khu vực quần thể Diễn đàn La Mã hoàng gia và Đấu trường Colosseum – biểu tượng du lịch của Italy – đã bất ngờ đổ sập trong lúc đang được tiến hành dự án trùng tu quy mô lớn. Tháp sụp hai đợt trong vòng 90 phút, lần đầu vào khoảng 11h30 sáng, lần thứ hai ngay khi lực lượng cứu hộ đang chạy đua với thời gian để giải cứu các công nhân mắc kẹt. Khoảnh khắc này được chứng kiến bởi hàng trăm du khách đang có mặt tại địa điểm du lịch đông đúc bậc nhất thủ đô.
“Có tiếng ầm lớn, sau đó là từng lớp tường, gạch, đá vỡ vụn rơi xuống, bụi trắng mù mịt bốc lên che khuất cả ánh sáng trưa hè”, một nhân chứng kể lại. Lực lượng cứu hỏa Rome đã lập tức triển khai chiến dịch giải cứu chuyên nghiệp. Ba công nhân may mắn thoát ra an toàn, trong đó một người bị thương nặng và được đưa đi cấp cứu. Tuy nhiên, người thứ tư – ông Octay Stroici, 66 tuổi, quốc tịch Romania – bị vùi lấp sâu dưới đống đổ nát. Công tác giải cứu cho ông được tiến hành trong điều kiện cực kỳ nguy hiểm, khi rủi ro toà tháp có thể sập thêm bất cứ lúc nào luôn hiện hữu.
Chính quyền địa phương, cảnh sát, dân quân và các chuyên gia di sản đã dồn mọi nỗ lực để tiếp cận ông Stroici. Lính cứu hoả thậm chí phải dùng thiết bị chuyên dụng, thiết lập các biện pháp bảo vệ tạm thời bao quanh người bị nạn. Khi khối đổ nát còn lại bị xê dịch, một vụ sập phụ thứ hai lại diễn ra, khiến bụi mù trùm kín cả khu vực. Nhưng may mắn, không có ai trong đội cứu hộ bị thương lúc này.
Sau gần 11 giờ đồng hồ mắc kẹt, ông Stroici được đưa ra khỏi hiện trường trong tình trạng tỉnh táo, sau đó được chuyển thẳng đến bệnh viện cấp cứu. Tuy nhiên, do vết thương quá nặng, ông đã không qua khỏi vào rạng sáng ngày 4/11. Nỗi đau trước sự ra đi của một đồng nghiệp gây chấn động trong lòng hàng chục công nhân trực tiếp làm việc tại công trường, cũng như gợi lên câu hỏi lớn về công tác đảm bảo an toàn lao động trên các công trình di sản lịch sử.
Thị trưởng Rome, Bộ trưởng Văn hoá Italy và hàng loạt quan chức đã tới hiện trường ngay trong ngày. Một cuộc điều tra chính thức đã được mở ra nhằm làm rõ nguyên nhân sự việc. Theo công bố ban đầu, vụ sập gây hư hại nặng đến trụ chống chính mặt nam, phần móng nghiêng, cầu thang và mái tháp – những hạng mục đã qua khảo sát, thử tải kỹ lưỡng từ trước khi thi công loại bỏ amiăng và nâng cấp hệ thống kỹ thuật. Dù các kiểm tra ban đầu khẳng định “đủ điều kiện an toàn để tiếp tục công việc”, nhưng bi kịch vẫn xảy ra, để lại tổn thất về nhân mạng và tổn hại nghiêm trọng đến một công trình vốn đã trải qua nhiều thăng trầm từ thời Trung cổ.
Torre dei Conti được xây dựng từ đầu thế kỷ XIII dưới thời Giáo hoàng Innocent III cho gia tộc quý tộc Segni. Tòa tháp từng cao gần 60 mét, là một trong những biểu tượng quyền lực của Rome, nhưng đã bị thu hẹp một nửa chiều cao sau các trận động đất lịch sử ở thế kỷ XIV và XVII. Sau nhiều lần thay đổi công năng, trở thành văn phòng tòa thị chính rồi bị bỏ hoang hơn chục năm, đến năm 2022, tháp được đầu tư trùng tu lớn bằng nguồn vốn Liên minh châu Âu với tổng kinh phí 6,9 triệu Euro (gần 8 triệu USD), dự kiến hoàn thành vào năm 2026.
Buổi chiều tan ca, làn không khí tang thương bao trùm khu vực Imperial Forum vốn nhộn nhịp người qua lại. Những người thợ xây dựng, nhiều người là lao động di cư đến từ Đông Âu, đứng im lặng trước mảng tường đổ nát, như nhắc nhở một sự thật cay đắng: bảo tồn di sản không chỉ cần tiền bạc, nhân lực, mà trước hết cần sự bảo đảm an toàn tuyệt đối cho những con người trực tiếp tham gia, dù họ là công nhân bình thường nhất. Vụ việc khiến dư luận châu Âu đặt lại vấn đề về giám sát, kiểm định, tiêu chuẩn kỹ thuật trên các công trình cổ kính vừa là báu vật, vừa là gánh nặng nhân lực và kinh tế.
Giữa bối cảnh Rome đang cố gắng gìn giữ và tôn tạo hàng trăm công trình cổ từ thời La Mã, trách nhiệm đặt lên vai các nhà quản lý, chuyên gia và cộng đồng ngày càng lớn. Cái chết của ông Octay Stroici không chỉ là bi kịch cá nhân, mà còn là dấu ấn đau thương về một trang sử mới trong hành trình bảo vệ di sản nhân loại – nhắc nhở chúng ta về giá trị của từng mạng sống trong quá trình lưu giữ các giá trị vĩnh hằng cho thế hệ tương lai.
