Vào cuối năm 2023, một con tàu gỗ cổ chất lượng cao đã được phát hiện tại bờ biển phường Hội An Tây thuộc thành phố Đà Nẵng, đánh dấu một phát hiện khảo cổ quan trọng trong khu vực. Con tàu xuất lộ sau khi các đợt sóng lớn và hiện tượng xói lở bờ biển làm vùi lấp các đoạn gỗ trong lớp cát ven biển. Được làm từ các loại gỗ quý như bằng lăng, kiền kiền và thông, con tàu có kích thước rộng khoảng 5m và dài hơn 17m, thể hiện sự kết hợp kỹ thuật đóng tàu truyền thống Đông Nam Á và Trung Quốc. Niên đại sơ bộ xác định con tàu có khả năng thuộc khoảng cuối thế kỷ XIV đến thế kỷ XVI, thời kỳ mà thương cảng Hội An từng phát triển sầm uất với giao thương quốc tế mạnh mẽ.
Ngay sau khi phát hiện, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có chỉ đạo gửi Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng, đề nghị phối hợp với các đơn vị chuyên môn thăm dò, khảo sát và lập dự án khai quật khảo cổ dưới nước. UBND thành phố cũng tổ chức hội nghị tham vấn các chuyên gia, nhà khoa học nhằm khảo sát hiện trạng và đề xuất phương án bảo vệ khu vực phát hiện tàu cổ. Công tác bảo vệ an ninh, an toàn tại khu vực được tăng cường để ngăn ngừa các hoạt động có thể làm hư hại hiện vật quý giá này.
Các chuyên gia khảo cổ nhận định, việc khai quật con tàu sẽ giúp làm rõ nhiều vấn đề lịch sử quan trọng, từ đó xác định rõ hơn vai trò của con tàu trong hệ thống thương cảng và sinh hoạt ngư nghiệp tại vùng đất Hội An xưa. Quy trình bảo quản tàu sau khai quật được lên kế hoạch kỹ càng, bao gồm giai đoạn sơ cấp loại muối và các hợp chất nước biển, tiếp đến là bảo quản dài hạn bằng các dung dịch tiên tiến, vừa đảm bảo tính nguyên vẹn vừa ứng dụng các công nghệ hiện đại tương tự như ở Nhật Bản.
Song song với việc khai quật, các nhà nghiên cứu đề xuất thành phố quy hoạch một khu vực bảo quản và phục hồi con tàu trước khi làm công tác trưng bày, giới thiệu giá trị văn hóa, lịch sử và phục vụ khách du lịch. Đây không chỉ là di sản hàng hải quý giá mà còn là cơ hội phát triển du lịch văn hóa, góp phần bảo tồn và tôn vinh giá trị thương cảng cổ Hội An trong bức tranh giao thương quốc tế của Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử.
Thời gian khai quật dự kiến sẽ được tổ chức vào khoảng tháng 4 và tháng 5 năm 2026, với sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan quản lý, chuyên gia khảo cổ và cộng đồng. Sự kiện này được kỳ vọng mở ra những khám phá mới, góp phần làm rõ các bí ẩn về lịch sử hàng hải miền Trung và bảo tồn một phần di sản văn hóa độc đáo của quốc gia.
