Những ngày đầu tháng 12, hình ảnh một dải nước biển như bị nứt đôi, chia rõ hai màu nâu đỏ và xanh lam kéo dài hàng chục kilômét dọc bờ biển Tây Cà Mau khiến người dân và mạng xã hội xôn xao. Từ mặt đê, ranh giới nước rõ ràng như một vạch phân chia giữa đất liền và đại dương. Dải nước nâu đỏ nằm sát bờ, còn phía ngoài khơi là màu xanh đậm quen thuộc của nước mặn. Hiện tượng này xuất hiện tại các xã Đá Bạc, Khánh Hưng thuộc huyện Trần Văn Thời cũ, thu hút sự chú ý của ngư dân và chính quyền địa phương. Nhiều người lần đầu chứng kiến cảnh tượng này, không khỏi kinh hãi, lo lắng về một dấu hiệu bất thường của biển cả.
Theo giải thích ban đầu, hiện tượng nước hai màu không phải do ô nhiễm hay thảm họa môi trường, mà là kết quả của việc xả nước ngọt từ kênh nội đồng ra biển trong vụ xạ lúa. Khi các công trình thủy lợi mở cửa đột ngột để điều tiết nước cho đồng ruộng, dòng nước ngọt mang theo phù sa và tạp chất hòa vào nước mặn, tạo thành lớp nước nâu đỏ nổi trên mặt, phân lớp rõ rệt với nước biển sâu. Dòng chảy mạnh và hướng gió đã kéo dải nước này dọc bờ biển hàng chục kilômét, tạo nên cảnh tượng như biển bị nứt đôi. Dù không phải hiện tượng mới, nhưng năm nay màu sắc đậm hơn, phạm vi rộng hơn, khiến người dân thêm phần lo lắng về sự thay đổi ngày càng khó lường của thời tiết và thủy văn.
Trong khi đó, ở một nơi khác của miền Tây, cơn ác mộng mang tên vỡ đê đang đè nặng lên cuộc sống người dân cồn Thanh Long, tỉnh Vĩnh Long. Vào rạng sáng 5/12, một đoạn đê bao dài hơn 10 mét tại ấp Phước Lý Nhì, xã Quới Thiện bất ngờ bị sạt lở, khiến nước triều cường tràn mạnh vào khu vực. Nước dâng nhanh, nhấn chìm hàng chục hécta vườn cây ăn trái, ao cá và nhà cửa của người dân. Nhiều hộ dân chỉ biết đứng nhìn, đau xót khi cả đời tích cóp, chăm chút vườn cây lâu năm giờ chìm trong nước mặn. Có người bật khóc, lo sợ mất trắng, không biết tương lai sẽ ra sao.
Cồn Thanh Long không còn xa lạ với sạt lở và vỡ đê. Trong thời gian gần đây, khu vực này liên tục xảy ra các vụ sạt lở nghiêm trọng, khiến tỉnh Vĩnh Long phải công bố tình huống khẩn cấp sạt lở đê bao với chiều dài 225 mét, đe dọa 15 hécta cây ăn trái và 6 hộ dân. Nền đất cát yếu, kết hợp triều cường dâng cao và mưa lớn, đã đẩy cồn vào thế “ngàn cân treo sợi tóc”. Mỗi đợt triều lên là một lần người dân sống trong nỗi ám ảnh nước tràn, nhà sụp, vườn mất. Chính quyền địa phương và ngành chức năng đang khẩn trương gia cố tạm thời, vận động dân di dời, đồng thời lên phương án xây kè kiên cố để bảo vệ cồn trước nguy cơ mất đất ngày càng hiện hữu.
Từ Cà Mau đến Vĩnh Long, hai hình ảnh tưởng như khác biệt – biển “nứt đôi” và đê vỡ ngập lụt – lại đang cùng nói lên một câu chuyện: thiên nhiên đang thay đổi, và người dân vùng ven biển, ven sông đang phải gồng mình đối mặt với những hệ lụy ngày càng khốc liệt. Đó không chỉ là nỗi lo trước mắt về mùa màng, nhà cửa, mà còn là bài toán dài hạn về thích ứng, bảo vệ sinh kế và an toàn tính mạng trước biến đổi khí hậu. Khi ranh giới giữa đất và nước ngày càng mỏng manh, tiếng kêu cứu từ những vùng rìa đất liền cũng đang ngày một vang hơn.
