Thời gian gần đây, giá rau xanh tại các chợ truyền thống và siêu thị ở TP HCM cũng như nhiều đô thị lớn khác liên tục tăng mạnh, nhiều loại tăng gấp 2-4 lần so với đầu năm. Cụ thể, rau cải có giá từ 35.000 đến 40.000 đồng/kg, cà rốt khoảng 25.000 đồng/kg, đậu cove và cà chua đều chạm mức 60.000 đồng/kg, trong khi rau muống tăng lên 40.000-45.000 đồng/kg, gấp 2-3 lần trước đây. Các loại bí xanh, bầu cũng được bán với giá 50.000 đồng/kg, thậm chí một số rau gia vị như thì là tăng gấp đôi lên 120.000 đồng/kg, húng xoăn tăng 50% lên 60.000 đồng/kg. Nguồn cung rau củ giảm mạnh khiến lượng rau đưa về chợ cũng giảm đáng kể, mỗi sạp chỉ nhập được 2-3 kg mỗi loại thay vì 5-10 kg trước đây.
Nguyên nhân chính được các chuyên gia và người bán phân tích là do các tỉnh miền Tây, Lâm Đồng – những vựa rau lớn của cả nước – bị thiệt hại nặng nề bởi đợt mưa bão, lũ lụt kéo dài vừa qua, khiến diện tích rau củ bị mất trắng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chu kỳ gieo trồng. Bên cạnh đó, chi phí đầu vào như phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, hạt giống và logistics đều đã tăng khoảng 20%, buộc giá bán lẻ phải tăng để đảm bảo lợi nhuận cho nhà sản xuất. Ngoài ra, yếu tố vĩ mô như kỳ vọng lạm phát, điều chỉnh lương và thuế cũng góp phần tạo áp lực nâng giá trên thị trường.
Theo các chuyên gia kinh tế như TS Lê Bá Chí Nhân và PGS Ngô Trí Long, hiện tượng giá rau tăng không chỉ là cú sốc tạm thời mà đang hình thành một mặt bằng giá mới lan rộng toàn quốc. Khi mặt bằng giá này được chấp nhận như bình thường, sẽ tạo hiệu ứng lan truyền đến toàn bộ nền kinh tế, tăng khó khăn trong kiểm soát lạm phát. Người tiêu dùng, đặc biệt là nhóm có thu nhập thấp và trung bình, không chỉ phải chi tiêu nhiều hơn cho thực phẩm mà còn có thể phải thay đổi thói quen ăn uống, giảm chất lượng dinh dưỡng do giá rau củ trở nên đắt đỏ hơn bao giờ hết.
Tình trạng này đã làm đảo lộn bữa cơm của nhiều gia đình khi từ “hai rau một mặn” chuyển sang “hai mặn một rau” hoặc thậm chí hạn chế lượng rau ăn hàng ngày. Một số người tiêu dùng bắt đầu chấp nhận giá mới dù ở mức cao, nhưng cũng có sự lo ngại rằng chất lượng cuộc sống sẽ suy giảm khi món ăn thiết yếu như rau xanh trở thành gánh nặng về tài chính.
Để hạ nhiệt “bão giá rau”, các chuyên gia đề xuất cần có các giải pháp ngắn hạn như điều phối nguồn cung và minh bạch giá tại chợ đầu mối để chống đầu cơ; trung hạn phát triển quy hoạch vùng trồng rau ổn định, đầu tư kho lạnh và ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm; dài hạn tập trung phát triển nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu và tăng thu nhập cho người nông dân.
