Những năm gần đây, drone hiện đại đã trở thành cơn ác mộng thực sự trên chiến trường. Từ việc trinh sát, tấn công chớp nhoáng đến ném bom chính xác, drone gần như thống trị mọi không gian chiến trường ở Ukraine, Nga và nhiều khu vực xung đột khác trên thế giới. Đó là một thế hệ vũ khí mới, có chi phí thấp, dễ sản xuất hàng loạt và khả năng tấn công liên tục với số lượng lớn. Thực tế này khiến các hệ thống phòng không truyền thống trở nên lạc hậu, tỏ ra bất lực trước những đòn tấn công từ trên không của các bầy drone giá rẻ.
Tuy nhiên, xu thế này đang bị đảo ngược. Một cuộc chạy đua công nghệ mới đã nổ ra khi các nhà phát triển quân sự tìm cách chế tạo các hệ thống phòng không giá rẻ, chuyên biệt cho mục tiêu drone. Mới đây, Ukraine đã triển khai hệ thống Atlas, một “bức tường điện tử” với hàng nghìn thiết bị phát hiện và gây nhiễu drone, trải dài hơn 1.300 km chiến tuyến. Hệ thống này kết nối thông minh, cho phép phát hiện, theo dõi và chế áp drone đối phương theo thời gian thực. Đáng chú ý, chi phí vận hành và lắp đặt tương đối rẻ, chỉ bằng một phần nhỏ so với các hệ thống phòng không cỡ lớn như Patriot. Chính sự ra đời của những hệ thống như Atlas đã khiến cho drone mất đi lợi thế bất ngờ, buộc các quốc gia phải điều chỉnh chiến lược tác chiến.
Không chỉ dừng lại ở các hệ thống điện tử phức tạp, trên chiến trường, lực lượng mặt đất cũng tận dụng vũ khí thô sơ như súng săn bắn đạn ghém, lưới chắn và các giáp tự chế để phòng thủ trước drone. Những chiếc xe tăng Nga được bọc thêm cáp thép, lưới kim loại và các bộ giáp lồng, khiến chúng không chỉ trở nên “quái vật” về mặt hình thái mà còn vô hiệu hóa gần như tuyệt đối các đòn tấn công của drone. Các video gần đây cho thấy drone Ukraine gần như bất lực khi đối đầu với những chiếc xe tăng được “bọc thép tự chế” này, dù đã cố gắng đâm thẳng vào nóc hoặc các khe hở. Điều này chứng tỏ, chỉ cần sự sáng tạo và một chút nguồn lực sẵn có, binh sĩ mặt đất hoàn toàn có thể chống chọi hiệu quả với drone hiện đại.
Dù vậy, không phải mọi hệ thống phòng không giá rẻ đều hoàn hảo. Điểm yếu lớn nhất của chúng là khả năng phản ứng hạn chế với các loại drone tầm xa, tốc độ cao hoặc drone tự sát hiện đại hóa, như dòng Geran-2 của Nga. Để đối phó với mối đe dọa này, Ukraine phải đầu tư phát triển các loại UAV đánh chặn chuyên dụng, có thể bay ở độ cao lớn và đạt tốc độ tối đa 200 km/h, nhằm bắn hạ được loại drone đặc biệt này ngay trên không trung. Những nỗ lực này đã mang lại kết quả tích cực, khi trong vòng hai tháng, mẫu UAV đánh chặn của Ukraine đã hạ được hơn 20 Geran-2 và 10 trinh sát drone Nga.
Nhìn chung, sự phát triển nhanh chóng của các hệ thống phòng không giá rẻ đang thay đổi hoàn toàn cục diện chiến trường hiện đại. Drone vẫn là vũ khí nguy hiểm, nhưng thời kỳ thống trị tuyệt đối của chúng đã chấm dứt. Sự thông minh, linh hoạt trong phòng thủ và những công nghệ tiên tiến đã giúp các bên tham chiến tìm ra cách đối phó hiệu quả, bảo vệ lực lượng của mình trước những đòn tấn công bất ngờ từ trên không. Cuộc chạy đua công nghệ giữa tấn công và phòng thủ drone vẫn sẽ tiếp diễn, nhưng rõ ràng, kỷ nguyên mà drone có thể “làm mưa làm gió” trên chiến trường đang dần chấm dứt.
