Trong bối cảnh giá nhà tại các đô thị lớn liên tục phá vỡ kỷ lục, nhiều người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, đang mất dần động lực mua nhà vì khoảng cách giữa giá thị trường và thu nhập ngày càng giãn nở. Chỉ trong vài năm, từ 60–100 triệu đồng/m², giá nhà giờ đây đã vượt xa mức chi trả của đại đa số người Việt. Những giấc mơ an cư bỗng trở thành thách thức không lối thoát, trong khi đầu tư bất động sản được xem là công cụ phòng ngừa lạm phát, tạo ra chu kỳ tăng giá vô hạn.
Trước áp lực này, Nhà nước đã liên tiếp tung ra hàng loạt giải pháp, trong đó nổi bật là đề xuất “siết” tín dụng cho các khoản vay mua nhà thứ 2, thứ 3 trở lên. Theo đó, người mua nhà thứ 2 chỉ được vay tối đa 50% giá trị hợp đồng, nhà thứ 3 chỉ còn 30%, đồng thời không áp dụng cho nhà ở xã hội. Mục tiêu được đặt ra là kiểm soát dòng tiền, chặn đứng đầu cơ lướt sóng, hướng nguồn vốn hỗ trợ người có nhu cầu “ở thật”. Đây là bước đi mạnh mẽ, trực tiếp tác động đến lòng tham của “tay chơi” bất động sản, khiến nhiều nơi bắt đầu lắng nghe nhịp thở thận trọng của thị trường.
Tuy nhiên, thực tế thị trường phức tạp hơn các con số và quy định cứng nhắc. Không ít chuyên gia cho rằng, việc siết hạn mức vay chỉ là liều thuốc hạ sốt tạm thời chứ chưa phải giải pháp căn cơ. Tác động lớn nhất của chính sách chính là ép nhà đầu tư phải cân nhắc lại chiến lược tài chính, buộc phải dùng nhiều vốn chủ hơn thay vì “đánh bạc” bằng tiền ngân hàng. Những tổ chức, cá nhân đầu cơ lướt sóng, trông chờ lợi nhuận ngắn hạn sẽ nhanh chóng rút lui, giúp giảm dòng tiền chảy vào các giao dịch ảo, đẩy giá nóng. Thị trường sẽ bớt “bong bóng”, nhưng đồng thời cũng giảm nguồn cung nhà cho thuê minh bạch, vốn là nhu cầu thực đối với hàng triệu người lao động ở đô thị.
Để các công cụ điều tiết như vậy phát huy hiệu quả tối đa, chuyên gia kinh tế khuyến nghị cần kết hợp đồng bộ nhiều giải pháp. Đầu tiên, phải “mở van” nguồn cung nhà ở, đặc biệt nhà ở xã hội, nhà thương mại giá rẻ, đáp ứng nhu cầu của đa số người lao động. Đẩy nhanh các dự án hạ tầng trọng điểm, kéo không gian đô thị về các khu vực giảm áp giá đất. Song song là việc thành lập trung tâm giao dịch bất động sản quốc gia, tăng cường minh bạch, giảm thiểu thổi giá, gian lận. Quan trọng nhất là các chính sách hỗ trợ nhóm mua nhà ở lần đầu – những người có thu nhập trung bình đang là nạn nhân của cuộc chơi.
Như vậy, việc siết tín dụng mua nhà thứ 2, thứ 3 là bước đi tích cực trong chuỗi chính sách kiểm soát giá bất động sản, nhưng nếu đơn độc sẽ khó lòng giải quyết tận gốc “căn bệnh” giá nhà bong bóng. Bài toán nhà ở không chỉ là chuyện thị trường mà còn là vấn đề an sinh, ổn định xã hội lâu dài. Cần nhiều hơn những “liều thuốc đắng” về thể chế, nguồn cung, minh bạch thông tin, để người dân không chỉ chờ cơn “hạ sốt” mà được chữa trị từ gốc rễ.
